Vidi van 800.000 euro voor onderzoek naar "luie ambtenaren" van Lars Tummers

Bureau met stapels papier en voeten erop

Aan Lars Tummers, hoogleraar Publiek Management en Gedrag, aan het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap is een Vidi van 800.000 euro toegekend voor zijn onderzoeksvoorstel "Luie ambtenaren? Stereotypen over ambtenaren in verschillende landen".

Tummers schrijft in zijn korte samenvatting: "Er bestaan negatieve stereotypen over ambtenaren. Ze worden lui of incompetent genoemd. Denk bijvoorbeeld aan de term ‘raamambtenaar’. Maar zijn stereotypen over ambtenaren overal hetzelfde? En wat zijn gevolgen van stereotypering? Dit project onderzoekt dit in drie landen. Ook onderzoekt het hoe ambtenaren het beste met stereotypering kunnen omgaan."

Studenten die ambtenaar worden

Volgens een verheugde Tummers past dit onderzoek bij uitstek bij het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht. “Wij leiden studenten op die later ambtenaar worden of anderszins voor de publieke zaak gaan werken. Dan is het ook goed en heel logisch om te onderzoeken hoe mensen denken over ambtenaren.” De stereotype manier waarop veel mensen in Nederland over ambtenaren denken kan volgens hem een selectie effect hebben. 

Het kan een self-fulfilling prophecy worden: ambtenaren werken misschien wel minder hard als ze vaak negatief geportretteerd worden.

Lars Tummers
Prof. dr. Lars Tummers
Hoogleraar Publiek Management en Gedrag, Universiteit Utrecht

Zo kiezen ambitieuze professionals misschien niet voor een baan bij de overheid omdat ze negatief denken over ambtenaren. "En het kan een self-fulfilling prophecy worden: ambtenaren werken misschien wel minder hard als ze vaak negatief geportretteerd worden.”  De hoogleraar is ook benieuwd naar hoe mensen denken over de verschillende functionarissen. “Het oordeel over een politieagent kan anders zijn dan over een beleidsambtenaar.”

Tot nu toe vooral Amerikaanse onderzoek

Volgens Tummers zijn er, als je de wetenschappelijke literatuur erop naslaat, slechts een handjevol onderzoeken naar dit onderwerp. Bovendien betreft het vooral Amerikaanse wetenschappers die een normatieve houding aannemen en bepleiten dat het onterecht is dat ambtenaren onder vuur liggen. Het onderwerpt verdient volgens hem nader onderzoek om meerdere redenen. Ten eerste omdat negatieve stereotypen grote gevolgen kunnen hebben; getalenteerde professionals kunnen het minder aantrekkelijk vinden om ambtenaar te worden. Ten tweede is het misleidend om je alleen op Amerikaans onderzoek te baseren, stereotypen kunnen flink van elkaar verschillen in verschillende landen of verschillende groepen mensen in één land.

Drie landen, verschillende meningen

Lars Tummers wil een systematisch, vergelijkend onderzoek uitvoeren naar stereotypen rond ambtenaren in drie landen: Nederland, Zuid-Korea en Canada. Tummers koos deze drie landen omdat de bevolking ervan naar verwachting anders oordeelt over ambtenaren. Zuid Korea heeft waarschijnlijk over het algemeen een positief beeld, Nederland eerder een negatief en Canada zit er tussenin. Het wordt een interdisciplinaire studie met gebruik van meerdere methoden. Het zal inzichten combineren uit de bestuurskunde en de psychologie en gebruik maken van bevolkingsenquêtes, kwalitatief onderzoek en experimenten. 

Het onderzoek zal vijf jaar duren. Tummers werkt ervoor samen met de Canadese hoogleraar Charbonneau en de Zuid-Koreaanse hoogleraar Moon. Hij mag drie promovendi aannemen. "Het wordt nog een pittige klus om een promovendus te vinden die vloeiend Frans en Engels spreekt en een andere die vloeiend Koreaans spreekt."