Verkennend onderzoek: Hoe systeemactoren kwetsbare mensen kunnen helpen navigeren door ons sociale zekerheidssstelsel

Eerstelijns professionals en ambtenaren ('systeemactoren') kunnen mensen die zich in een kwetsbare sociaaleconomische situatie bevinden helpen hun weg te vinden in onze sociale voorzieningen, vooral als ze de spelregels door en door kennen en deze weten in te zetten in het voordeel van hun cliënten. Een team onderzoekers van de Universiteit Utrecht en Wageningen Universiteit gaat onderzoeken welke interventies succesvol zijn en wat we kunnen leren voor toekomstige implementatiestrategieën – in nauwe samenwerking met mensen die zélf ervaren hebben hoe het is om in zo'n situatie te verkeren.

Ondanks de aanwezigheid van een uitgebreid sociaal zekerheidsstelsel in Nederland, blijft het voor veel burgers een uitdaging om door dit (complexe) systeem te navigeren, vooral voor mensen in kwetsbare posities. Als mensen te lang in sociaaleconomische onzekerheid verkeren – denk aan hun financiële situatie, huisvesting, werk, gezondheid en sociale netwerken – zal dit vroeg of laat zijn weerslag hebben op hun gezondheid en levensverwachting. Professionals in de frontlinie en ambtenaren ('systeemactoren') kunnen hen daarbij helpen, vooral als ze weten hoe ze de regels moeten interpreteren en zoveel mogelijk kunnen laten werken ten gunste van de mensen die ze moeten ondersteunen.

Een van de onderzoeksdoelen is om door middel van kwalitatieve interviews te achterhalen welke tegenstand deze professionals ontmoeten van superieuren of collega's, hoe ze hun acties rechtvaardigen, en hoe ze door hun professionele handelen de sociaaleconomische onzekerheid van hun cliënten kunnen doorbreken. Daarnaast zal ook de ervaringskennis van mensen die in sociaaleconomische onzekerheid leven worden meegenomen, door hen samen te brengen met professionals in co-creatieworkshops.

Na deze verkennende fase zal de volgende stap zijn om deze inzichten te vertalen in interventie- en implementatiestrategieën, om uiteindelijk gedragsverandering bij hun collega's en medewerkers te bevorderen. Op de lange termijn heeft het project als doel om systeemveranderingen binnen het sociale welzijnssysteem mogelijk te maken, en ervoor te zorgen dat het systeem kwetsbare mensen daadwerkelijk ondersteunt, vooral als ze op meerdere fronten problemen ervaren.