“Veilig voedsel is essentieel om de volksgezondheid te verbeteren”

Het College van Bestuur heeft Lapo Mughini-Gras per 15 oktober 2024 benoemd tot hoogleraar Voedselveiligheid en Volksgezondheid bij de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. De leerstoel draagt bij aan de bestrijding van ziekteverwekkers die zich verspreiden via voedsel, zoals zoönosen (infectieziekten die van dier op mens kunnen overgaan) en antibioticaresistente micro-organismen. “Via deze leerstoel kan ik impact maken op wetenschap, onderwijs en samenleving.” 

Jaarlijks worden wereldwijd miljoenen mensen – ongeveer één op de tien – ziek na het eten van besmet voedsel. Onveilig voedsel heeft vooral effect op kinderen, ouderen, zwangere vrouwen en mensen met een zwakker immuunsysteem. Mughini-Gras richt zich op de bronnen, risicofactoren en gevolgen van voedselinfecties ter ondersteuning van beleidsvorming. Hij doet dit vanuit een One Health-benadering, die uitgaat van de samenhang tussen gezondheid van dier, mens en milieu.

Wat betekent deze benoeming voor jou?

“Ik zie deze leerstoel als unieke kans om bij te dragen aan een belangrijk vakgebied. Veilig voedsel is essentieel om de volksgezondheid te verbeteren. In principe zijn ziekten door besmet voedsel grotendeels te voorkomen. We kunnen infectiebronnen ook steeds beter achterhalen. Afstemming in de voedselproductieketen kan uitbraken voorkomen of sneller beheersen, veerkrachtige voedselsystemen opbouwen en consumenten helpen om veilige keuzes te maken. Veilig voedsel beïnvloedt ook de economie, consumentenvertrouwen, internationale handel en toerisme en draagt bij aan duurzame ontwikkeling. Ik zie deze benoeming als kans om impact te maken op wetenschap, onderwijs en samenleving. En om studenten te inspireren en met andere experts samen te werken, zowel nationaal als internationaal.” 

Wat zie jij als belangrijkste doel van de leerstoel?

“Voedselveiligheid verbinden met de volksgezondheidspraktijk vanuit een One Health-perspectief. Wetenschappelijk onderbouwde kennis kan bijdragen aan veilige voedselproductie en -consumptie. Dat draagt bij aan een betere voedselcultuur, zowel bij voedselproducenten als consumenten. Samenwerking met de industrie, overheid en andere stakeholders is daarvoor essentieel.”  

“Ik ben blij dat deze leerstoel bij Diergeneeskunde is. Dierenartsen spelen een belangrijke rol bij de voedselveiligheid, dat kunnen we niet genoeg benadrukken. Zij waarborgen gezondheid en welzijn van voedselproducerende dieren, inclusief verantwoord medicijngebruik. Ze controleren de hygiëne en kwaliteit van dierlijke producten en voeren inspecties uit in slachthuizen en faciliteiten voor voedselverwerking. Verder zijn ze betrokken bij de preventie en beheersing van zoönosen en zorgen ze voor naleving van de wetgeving. Door goede voedselveiligheidspraktijken in de diergeneeskunde kunnen we ziektelast, voedselverspilling en onnodig gebruik van hulpbronnen verminderen.” 

Wat is de maatschappelijke relevantie van deze leerstoel?

“Onderzoek naar voedselveiligheid is cruciaal voor een gezonde, veilige en duurzame voedselvoorziening in onze maatschappij. Consumenten moeten erop kunnen vertrouwen dat hun voedsel veilig is en onderzoek versterkt dit vertrouwen. Ook helpt het om de milieu-impact van voedselproductie te verminderen. Voedselinfecties veroorzaken aanzienlijke kosten, vooral door productiviteitsverlies en schade aan de voedselindustrie in ontwikkelde landen als Nederland. Onderzoek is de basis voor effectieve beleidsmaatregelen en regelgeving en stimuleert technologische innovaties om de voedselveiligheid te verbeteren.” 

Wat zijn de grootste uitdagingen?

“Voedselveiligheid is een mondiale kwestie, we zijn onderling afhankelijk van steeds complexere voedselvoorzieningsketens. Pandemieën, natuurrampen en geopolitieke spanningen kunnen de voedselvoorziening verstoren. Globalisering van de voedselvoorziening maakt het bovendien moeilijk om consistente veiligheidsnormen te handhaven en risico’s te beheersen. Ook de groeiende wereldbevolking, demografische verschuivingen zoals vergrijzing, misinformatie en veranderende eetgewoonten zijn uitdagingen voor de voedselveiligheid. Om nog maar te zwijgen over de gevolgen van klimaatverandering.” 

Naast zijn functie als hoogleraar bij de Universiteit Utrecht is Mughini-Gras werkzaam als senior epidemioloog en top-expert One Health Risicoanalyse bij het RIVM.