Utrechtse Bèta's bij vier toekenningen uit de Nationale Roadmap Onderzoeksfaciliteiten
Voor Life Sciences, Nanomaterialen, Future Food en Klimaat
De faculteit Bètawetenschappen is betrokken bij vier projecten uit de Nationale Roadmap Onderzoeksfaciliteiten. Daarmee krijgt de faculteit de beste elektronenmicroscoop voor materialenonderzoek van Europa in huis, geld om de wetenschappelijke grenzen van de proteomics onderzoeksfaciliteit verder te verleggen, unieke onderzoekplatforms voor onderzoek naar het verband tussen genen en gewenste eigenschappen van planten en geld voor de ontwikkeling van de meest geavanceerde meettechnieken voor het lokale weer, klimaat en de luchtkwaliteit.
The Netherlands Plant Eco-phenotyping Centre (NPEC)

- Hoofdaanvrager: prof. Mark Aarts, Wageningen Universiteit
- Onderzoeksleider Bèta: prof. George Kowalchuk
- Totale toekenning 11,3 miljoen euro, waarvan voor Bèta 5,6 miljoen euro
NPEC zal zes unieke experimentele onderzoekplatforms voor planten gaan plaatsen in Nederland, drie in Utrecht en drie in Wageningen. “Planten zijn essentieel voor het menselijke leven op aarde. Maar het duurzaam produceren van voldoende plantaardig voedsel voor de groeiende wereldbevolking, dus zonder de aarde uit te putten, is een van de grootste uitdagingen voor de komende generatie. Met NPEC willen we de wetenschappelijke doorbraken die daarvoor nodig zijn versnellen”, licht onderzoeksleider prof. George Kowalchuk toe. In Utrecht ligt de nadruk van het onderzoek op ecologie, de interactie tussen planten en microben en op de interactie tussen planten en het milieu. “In combinatie met onze huidige onderzoeksfaciliteiten, betekent dit een verdere versterking van de leidende positie van Nederland en de UU in de experimentele planten- en ecologische wetenschappen. Deze toekenning stelt ons in staat een voortrekkersrol te blijven spelen in het realiseren van de noodzakelijke duurzame agronomische oplossingen voor de toekomst.” Lees meer over NPEC.
Netherlands Electron Microscopy Infrastructure (NEMI)

- Hoofdaanvrager: prof. Judith Klumperman, UMC Utrecht
- Onderzoeksleider Bèta: Marijn van Huis
- Totale toekenning 17,3 miljoen euro, waarvan voor Bèta 4,1 miljoen euro
De toekenning voor NEMI brengt een superresolutie-elektronenmicroscoop van 5 miljoen euro naar de UU. Hiermee kan met een ongekende resolutie - op atomair niveau - ingezoomd worden om (nieuwe) materialen te onderzoeken. “Onderzoekers van het Debye Instituut ontwikkelen aan de lopende band nieuwe nanomaterialen met bijzondere eigenschappen voor geavanceerde toepassingen. Dus het is ontzettend belangrijk dat ze die zichtbaar kunnen maken”, licht onderzoeksleider Marijn van Huis toe. Het bijzondere van de microscoop is dat naast de atomaire structuur ook de chemische, optische, magnetische en elektronische eigenschappen in beeld worden gebracht. Het materiaal kan bovendien tweedimensionaal of driedimensionaal bekeken worden. Ook de Utrechtse aardwetenschappers zullen van de microscoop gebruik gaan maken. Daarnaast betekent de toekenning voor NEMI dat de Utrechtse Life Sciences onderzoekers meer gebruik kunnen maken van de geavanceerde cryo-elektronenmicroscopen in Leiden waarmee bijvoorbeeld eiwitten en DNA op bijna atomaire schaal bekeken kunnen worden.
Netherlands X-omics Initiative

- Hoofdaanvrager Prof. Alain van Gool, Radbouduniversiteit Nijmegen
- Onderzoeksleider Bèta: prof. Albert Heck
- Totale toekenning 17,3 miljoen euro, waarvan voor Bèta 3,2 miljoen euro
Spinozawinnaar prof. Albert Heck zal binnen het X-omics Initiative in de lead zijn voor de verdere ontwikkeling van grensverleggende technologieën voor proteomics onderzoek. Proteomics is het grootschalig onderzoek naar alle eiwitten en hun biologische functie in verschillende cellen. “Daarnaast is zeker zo belangrijk dat wij met z’n allen de verschillende ‘omics’ – proteomics, genomics, metabolomics – gaan integreren. Juist daar liggen nu de kansen om echt nieuwe inzichten op te doen die kunnen leiden tot toepassingen in de geneeskunde”, aldus Heck. Het X-omics Initiative bouwt voort op de expertise en ervaring die onder leiding van Heck is opgedaan in het Netherlands Proteomics Center en het daarop voortbouwende programma Proteins@Work, dat ook uit NWO Roadmap middelen gefinancierd werd. De Universiteit Utrecht is samen met het UMC Utrecht (genomics) de grootste partner in dit project. Daarnaast is vanuit de Utrechtse Life Sciences ook het Hubrecht Instituut (proteomics) betrokken.
The Ruisdael Observatory for atmospheric science

- Hoofdaanvrager: Prof. Herman Russchenberg, TU Delft
- Onderzoeksleider Bèta: prof. Thomas Röckmann
- Totale toekenning 18,2 miljoen euro, waarvan voor Bèta 1,9 miljoen euro
Het Ruisdael Observatorium gaat met vier vaste, twee mobiele meetstations en een vliegtuig het weer, de broeikasgassen en de luchtkwaliteit in Nederland in kaart brengen. Waarbij het mooie is dat alle inzichten die dit oplevert geïntegreerd zullen worden, zodat de wisselwerking tussen alle processen beter begrepen en berekend kan worden, licht de Utrechtse onderzoeksleider Thomas Röckmann toe. Zo is een van de doelen om een methode te ontwikkelen om de koolstofbalans in de Randstad te meten. “Met het oog op het Klimaatakkoord van Parijs zou je dit immers goed objectief moeten kunnen bepalen”, aldus Röckmann. De grootste uitdagingen voor de onderzoekers liggen op het gebied van het verzamelen en interpreteren van de meetgegevens. “Het mooie daarbij is dat het Ruisdael Observatorium alle Nederlandse onderzoekers in het vakgebied en dus alle expertise samenbrengt.”