Universiteit Utrecht tekent ‘San Francisco Declaration on Research Assessment’

De Universiteit Utrecht ondertekent de San Francisco Declaration on Research Assessment. Deze verklaring, kortweg DORA, is erop gericht om bij de beoordeling van onderzoek en onderzoekers minder af te gaan op bibliometrische indicatoren (zoals publicaties en citaties) en meer op andere criteria.

Dit maakte Collegevoorzitter Anton Pijpers bekend tijdens de Opening van het academisch jaar in Utrecht.

Belofte

De Universiteit Utrecht onderschrijft de principes van de DORA-verklaring en zal de eigen procedures daarop aanpassen. “De ondertekening is niet louter een intentie, maar een belofte waar we aan gehouden kunnen worden”, zei Pijpers in zijn speech (pdf).

Het ondertekenen van de DORA-verklaring past binnen een bredere aanpak om Open Science te stimuleren en te komen tot nieuwe benaderingen om medewerkers van de universiteit te erkennen en te waarderen. Dat was ook het thema van de opening van het Academisch Jaar.

Kille cultuur

UU-hoogleraar en Jonge-Akademie voorzitter Belle Derks stelde in haar speech (pdf) dat het een zeer belangrijk onderwerp is. Een smalle focus op individuele onderzoekprestaties leidt namelijk tot een “kille cultuur waarin talent verspild wordt”. Derks: “Er lijkt dus een kloof te bestaan tussen het beeld waaraan wij wetenschappers denken dat we moeten voldoen om gewaardeerd te worden, en het soort wetenschappers dat de meesten van ons werkelijk zijn. We leren dat om omhoog te klimmen op de academische ladder we ons vooral moeten richten op onze individuele wetenschappelijke prestaties en het binnen hengelen van persoonsgerichte onderzoekssubsidies. En dat terwijl velen van ons wetenschappers zijn die willen bijdragen aan een groter geheel, die een goede samenwerking met onze collega’s waarderen en die ons willen inzetten voor goed onderwijs.”

Hand in eigen boezem

Stan Gielen van NWO, ging in zijn keynote speech (pdf) specifiek in op beoordeling van onderzoek. Hij stelde dat onderzoekfinanciers en kennisinstellingen nadrukkelijk de hand in eigen boezem moeten steken. Hij noemde als voorbeeld dat vaak het aantal verkregen subsidies als criterium gebruikt wordt om de kwaliteit van een onderzoeksvoorstel of onderzoeksgroep vast te stellen.

“Op veel universiteiten leidt een toekenning van een extern gefinancierd project tot een extra financiële bijdrage aan faculteit of onderzoeksgroep en veelal is succesvolle acquisitie een voorwaarde voor een bevordering. De primaire drive voor het aanvragen van een subsidie voor onderzoek wordt daarmee steeds meer een financieel of persoonlijk belang. Een middel (namelijk een subsidieaanvraag om goed onderzoek te kunnen doen) wordt zo tot doel verheven. Je kunt het onderzoekers niet kwalijk nemen dat zij meedoen aan dit “spel”, als ik het zo noemen mag: hun toekomst hangt er vanaf.”

Onlangs stelde de commissie van Rijn volgens Gielen dat het financieringsmodel voor onderwijs op basis van studentenaantallen aanleiding geeft tot perverse prikkels en aanmoedigt tot een “race to the bottom”. “Ik zou willen stellen, dat het koppelen van een financieel of persoonlijk belang aan  succesvolle onderzoeksaanvragen ook zo’n perverse prikkel is Het is een “catch 22”, waarvan vooral jonge onderzoekers de dupe zijn.”

Open Science

Vice-voorzitter en porteuillehouder personeelszaken van de Universiteit Utrecht, Annetje Ottow, gaf in haar toespraak (pdf) aan dat een omwenteling noodzakelijk is. De nadruk moet meer komen te liggen op teamprestaties, waarbij er ruimte is voor de diversiteit aan kwaliteiten en bijdragen van mensen. Anton Pijpers wees op het werkprogramma Open Science onder aanvoering van Frank Miedema. Het bevorderen van open access publiceren in het kader van PlanS is daar een belangrijk onderdeel van. Daarvoor is het ook nodig om de evaluatiecriteria voor onderzoeksresultaten aan te passen. Daarmee is binnen het Open Science programma recent een werkgroep onder leiding van Paul Boselie van start gegaan. Pijpers stelde dat de Universiteit Utrecht in de zoektocht naar nieuwe systematiek een pioniersrol wil vervullen. “Juist samenwerking en teamspirit brengen ons verder.”