Universiteit Utrecht onderzoekt sociale veiligheid Tweede Kamer
Onderzoekers van de Universiteit Utrecht gaan onderzoek doen naar de sociale veiligheid in de Tweede Kamer. In opdracht van de Voorzitter en de Griffier van de Kamer, zal een team onder leiding van bestuurskundige Leonie Heres het werkklimaat in het hart van onze democratie onder de loep nemen. Alle Kamerbewoners - parlementariërs, fractiemedewerkers en ambtenaren - worden uitgenodigd om aan het onderzoek deel te nemen. Daarbij zal natuurlijk ook veel aandacht zijn voor de privacy van de deelnemers. Het onderzoek zal naar verwachting eind februari 2023 klaar zijn.
(naschrift april 2023: lees meer over de resulaten van dit onderzoek: https://www.uu.nl/nieuws/sociale-veiligheid-tweede-kamer-nog-onvoldoende-geborgd)
De Voorzitter van de Tweede Kamer heeft in juni 2021 een onderzoek naar de sociale veiligheid in de Tweede Kamer toegezegd. Dit onder meer vanwege signalen van vertrouwenspersonen en bedrijfsmaatschappelijk werk. De opdracht is in april gegund aan USBO advies, een onderzoeks- en adviesbureau op het terrein van bestuurskundige en organisatiekundige vraagstukken, verbonden aan het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht.
Hiermee wordt voor het eerst een onderzoek specifiek over het onderwerp sociale veiligheid gehouden onder alle Kamerbewoners (Leden, fractiemedewerkers en Kamerambtenaren). Ook oud-Kamerbewoners die tot maximaal vijf jaar terug zijn vertrokken, kunnen zich voor het onderzoek aanmelden.
De resultaten worden gebruikt om aanbevelingen te doen die de sociale veiligheid in de Tweede Kamer kunnen helpen verbeteren. Om een goed beeld te krijgen van hoe de sociale veiligheid wordt ervaren, roepen de onderzoekers mensen uit alle delen van de Tweede Kamer, van bodes en griffiemedewerkers tot Kamerleden en fractiemedewerkers, op om mee te doen aan het onderzoek.
Vanwege de privacy komen in het rapport geen gegevens te staan die herleidbaar zijn naar individuele personen, fracties of ambtelijke diensten. Het onderzoek zal naar verwachting eind februari 2023 klaar zijn.
Doelstellingen van het onderzoek
In een sociaal veilige werkomgeving zijn en voelen mensen zich vrij om hun werk te doen, zichzelf te zijn en zich uit te spreken en van gedachten te wisselen, zonder dat ze bang hoeven te zijn voor ongewenst gedrag van anderen. Een sociaal onveilige omgeving kan onder meer ontstaan wanneer er sprake is van (seksuele) intimidatie, schelden, fysiek geweld of dreigementen. Maar ook discriminatie, uitsluiting, neerbuigende opmerkingen, of ander ongewenst gedrag kunnen een sociaal onveilige omgeving creëren.
Het onderzoek heeft de volgende doelstellingen:
- Het in kaart brengen van de sociale (on)veiligheid die Kamerbewoners en welk gedrag daarvoor zorgt. Het onderzoek is niet bedoeld om aan waarheidsvinding bij specifieke incidenten te doen. In plaats daarvan kijkt het naar bredere patronen van gedrag die de sociale veiligheid in de Kamerorganisatie vergroten of verkleinen.
- Inzicht krijgen in hoe er volgens Kamerbewoners formeel en informeel wordt omgegaan met signalen en meldingen van sociaal onveilig gedrag.
- Onderzoeken welke factoren bijdragen aan sociaal veilig en onveilig gedrag in de Tweede Kamer.
- Aanbevelingen doen voor een duurzame en systematische verbetering van de sociale veiligheid in de Tweede Kamer.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek bestaat uit interviews, een online vragenlijst en documentanalyse. In de interviews en vragenlijst kunnen deelnemers vertrouwelijk en op laagdrempelige wijze hun ervaringen met sociale (on)veiligheid in de Tweede Kamer en omgang daarmee delen met de onderzoekers. Daarnaast bestudeert het team documentatie die betrekking heeft op sociale veiligheid, zoals werkbelevingsonderzoeken, sociaal jaarverslagen en gedragscodes.
Veel aandacht voor privacy
Vanwege de gevoeligheid van het onderwerp hechten de onderzoekers veel waarde aan het zorgvuldig waarborgen van privacy, databeveiliging, en de juiste balans tussen geheimhouding en transparantie over het onderzoek. Voor dit onderzoek is in samenwerking met de privacy officers van de Universiteit Utrecht en de Tweede Kamer een Data Protection Impact Assessment (DPIA) uitgevoerd en er is een Data Management Plan (DMP) opgesteld om ervoor te zorgen dat de eisen, randvoorwaarden en waarborgen rondom vertrouwelijkheid, informatiebeveiliging en dataopslag goed zijn ingericht en vastgelegd. De Facultaire Ethische Toetsingscommissie van de Faculteit Recht, Economie, Bestuur- en Organisatie van de Universiteit Utrecht heeft de onderzoeksopzet bekeken en haar toestemming verleend.
Om de privacy van de betrokkenen te borgen, zijn uitvoerige maatregelen getroffen. Deze maatregelen zijn samengevat in een informatiebrief die wordt meegestuurd aan de Kamerbewoners die voor het onderzoek worden uitgenodigd en uitgebreider toegelicht in een privacyverklaring die online beschikbaar is. In de privacyverklaring wordt onder meer ingegaan op hoe de onderzoekers verslag doen van de bevindingen, hoe het onderzoek zich verhoudt tot de Wet Openbare Overheid (WOO), hoe en waar data wordt opgeslagen en hoe lang deze wordt bewaard. Ook wordt in de privacyverklaring aangegeven waar (beoogd) deelnemers vragen kunnen stellen over het onderzoek, de omgang met data en privacy.
Over het onderzoeksteam
Het onderzoek wordt uitgevoerd door een interdisciplinair team van wetenschappers onder leiding van prof. dr. Leonie Heres. In het kernteam zitten onderzoekers uit de bestuurskunde, organisatiewetenschappen (HRM), sociale psychologie, gedragswetenschappen, genderstudies en antropologie. Zij hebben expertise specifiek op sociale veiligheid, integriteit en integriteitsschendingen, ongewenste omgangsvormen, maar ook meer algemene HR, beleid, leiderschap, diversiteit en inclusie, en organisatiecultuur- en structuurvraagstukken, in het bijzonder in het publieke en politieke domein. De onderzoekers worden intern binnen de UU ondersteund door experts op het gebied van staats- en bestuursrecht en integriteit, melden en klokkenluiden.
Het onderzoeksteam is gehouden aan de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit, die zowel hun onafhankelijke positie als de zorgvuldigheid, vertrouwelijkheid en transparantie van het onderzoek borgt.
Meer weten
Wilt u meer weten over dit onderzoek? Neem dan contact op met het onderzoeksteam via socialeveiligheid@uu.nl.