Universiteit Utrecht eert slachtoffers Tweede Wereldoorlog met Stolpersteine op Domplein
Stolpersteine voor Marianne Helena Blazer, Jacques Bol, Jacob van Gelderen, Cornelis van Lier en Henny Mimi de Vries
Vandaag hebben studenten en medewerkers van de Universiteit Utrecht Stolpersteine (ook wel ‘struikelstenen’) geplaatst op het Domplein. Hiermee herdenken we vier Utrechtse studenten en een hoogleraar, die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Door deze gedenkstenen blijven we hun namen uitspreken, zodat hun levens en idealen niet worden vergeten”, zegt mede-initiatiefnemer Doris Abitzsch.
Onderzoek naar de verhalen van oorlogsslachtoffers
Een groep Utrechtse studenten heeft onderzoek gedaan naar de levens van Marianne Helena Blazer, Jacques Bol, Jacob van Gelderen, Cornelis van Lier en Henny Mimi de Vries. Daarmee schenen ze een lichtje op de verhalen van deze vijf slachtoffers, die allen hun leven verloren in de Tweede Wereldoorlog.
Om hen te herdenken, werd de Stichting Stolpersteine gevraagd om struikelstenen te maken. Vanmiddag zijn de eerste vier geplaatst. De Stolperstein voor Cornelis van Lier volgt dit najaar, samen met een steen voor zijn nicht, verzetsstrijder Truus van Lier. Zij studeerde vanaf 1940 Rechten aan de Universiteit Utrecht.
De impact van de Tweede Wereldoorlog op de universiteit
“De Stolpersteine herinneren ons aan de enorme invloed van de Tweede Wereldoorlog op het dagelijks leven en de academische gemeenschap”, vertelt Doris Abitzsch, docent Duits. “Studenten en wetenschappers werden geconfronteerd met onderdrukking, vervolging en de keuze tussen meebuigen of verzet bieden tegen het Nazi-regime.”
“Velen verloren hun academische carrière, toekomst en zelfs hun leven. Het is belangrijk dat we hun verhalen vertellen en de herinnering aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog delen, zodat we ons bewust blijven van de gevaren van haat en intolerantie.”
Samenwerking met maatschappelijke organisaties en nabestaanden
Abitzsch en haar collega Stefan Sudhoff vonden het belangrijk om de herinnering aan de oorlog te integreren in het onderwijs voor hun studenten. Daarom zetten ze binnen hun opleiding Duitse taal en cultuur het project ‘Stolpersteine: slachtoffers van het nationaalsocialisme zichtbaar maken’ op. Dit kunstproject en herdenken zijn sinds 2022 in meerdere cursussen onderdeel van het onderwijs.
Het is belangrijk dat we hun verhalen vertellen, zodat we ons bewust blijven van de gevaren van haat en intolerantie.
“In de cursus Holocaust und deutsches Gedächtnis hebben studenten zich verdiept in de levens van oorlogsslachtoffers met een connectie met de Universiteit Utrecht”, zegt Abitzsch. “Omdat het een Community Engaged Learning-project was, kregen ze de kans om samen te werken met maatschappelijke organisaties en nabestaanden van slachtoffers. Dat maakte het project nog waardevoller.”
Student Jorja Vorsselman beaamt dit. “Ik heb gesproken met familieleden van Jacques Bol en dat was heel indrukwekkend. Je kon echt merken hoeveel het onderzoek voor hen betekende. Ik heb het gevoel dat ik de mensen waar we onderzoek naar deden op een bepaalde manier persoonlijk heb leren kennen – dat maakte de gruwelen van de oorlog nog tastbaarder.”
Niet de laatste Stolpersteine op het Domplein
“Het is geweldig om te zien welke impact dit project heeft”, vervolgt Vorsselman. “Niet alleen op ons studenten, maar ook op mensen buiten de bachelor, zoals de familieleden. Ik hoop dat de Stolpersteine mensen aan het denken zetten over het belang van herdenken en hen laat inzien hoe waardevol onze eigen vrijheid is.”
Abitzsch ziet de stenen die vandaag zijn geplaatst als het begin van een groter Stolpersteine-monument op het Domplein. “Hopelijk staan mensen even stil bij de stenen. Het zou mooi zijn als we anderen inspireren om zelf meer te ontdekken over de verhalen achter de namen van oorlogsslachtoffers.”
Bij de opleiding Duits zijn er in ieder geval al plannen voor een vervolg. “We gaan het project uitbreiden met Politieke geschiedenis, Cultuurgeschiedenis en Media & cultuur, en samenwerken met Stichting Stolpersteine en Utrecht Time Machine. Ewout van der Knaap heeft hiervoor subsidie aangevraagd bij de NRO en die aanvraag is gehonoreerd. Dit is pas het begin – we blijven ons inzetten om de verhalen van oorlogsslachtoffers zichtbaar te maken.”