‘Triple trouble’ voor mangrovekusten
Mangrovebossen, de grote biodiversiteit die ze herbergen en de kustbescherming die ze bieden, staan onder druk door drie bedreigingen: zeespiegelstijging, een gebrek aan modder, en ruimte. Resultaten uit nieuwe computersimulaties, onlangs gepubliceerd in Environmental Research Letters, laten zien hoe deze kustbossen tussen boskap en zeespiegelstijging worden verdrukt en wat hun verlies van biodiversiteit veroorzaakt. Rivierdammen vangen op het land de cruciale modder af, en gebouwen en zeeweringen nemen grotendeels de ruimte in die mangrovebossen nodig hebben om te overleven. “Diversiteit in mangroves kan ook afnemen, zelfs als hun totale omvang toeneemt,” zegt Danghan Xie, promovendus aan de Universiteit Utrecht en hoofdauteur van het onderzoek.
Mangrovebossen zijn waardevolle ecosystemen met een hoge biodiversiteit die kustgemeenschappen beschermen tegen stormen. Mangroven zijn bestand tegen overstromingen met vloed en vangen modder in waarmee de bodem wordt opgehoogd. Maar omdat de mangrovebomen niet kunnen overleven als ze te lang onder water staan, vormt de combinatie van zeespiegelstijging en de afnemende slibaanvoer vanuit rivieren een serieuze bedreiging.
Landwaarts terugtrekken
Nieuwe computersimulaties laten zien hoe kustbossen zich landwaarts terugtrekken onder zeespiegelstijging, vooral in kustgebieden waar zich minder modder in het water bevindt. De simulaties omvatten interacties tussen eb en vloed, moddertransport en, voor het eerst, de levensloop van meerdere mangrovesoorten. “Zowel het verlies aan mangrovebedekking als het verlies aan diversiteit gaan hand in hand wanneer die terugtrekking naar het land wordt beperkt door uitbreiding van steden, landbouw, zeeweringen en boskap,” zegt dr. Barend van Maanen, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Exeter en projectleider.
Versmalling mangrovezone
Het model laat ook zien dat mangrovebomen met compacte wortelstelsels de modder in het water beter vasthouden, en voorkomen dat die modder verder landinwaarts bosgebied bereikt. “Daardoor staan landinwaarts gelegen bossen voor langere tijd onder water, een effect dat versterkt wordt door zeespiegelstijging,” illustreert Xie. “Toenemende landwaartse overstromingen zorgen dan voor sterfte van soorten en een ernstige vermindering van de biodiversiteit in dat gebied. Menselijk landgebruik voorkomt daarbij dat de mangroven kunnen ‘ontsnappen’ aan overstromingen door landinwaarts te trekken, waardoor de kustzone met mangroves versmalt.” Een smalle mangrovezone beschermt de kust veel minder effectief tegen stormen, en sterft veelal compleet af.
Ecologische en economische implicaties
Coauteur dr. Christian Schwarz, milieuwetenschapper aan de Universiteit van Delaware, voegt toe: “Het verlies van mangrovesoorten zal dramatische ecologische en economische gevolgen hebben, maar gelukkig zijn er manieren om deze ecosystemen nog te beschermen. Om de negatieve effecten van zeespiegelstijging tegen te gaan, is het van vitaal belang om de aanvoer van modder naar zee veilig te stellen of te herstellen. Voor kusten waar de aanvoer van modder beperkt blijft, is het verwijderen van barrières die de binnenlandse migratie belemmeren van het grootste belang om verlies van mangrovebossen, kustbescherming en biodiversiteit te voorkomen.”
Publicatie
De publicatie Mangrove diversity loss under sea-level rise triggered by bio-morphodynamic feedbacks and anthropogenic pressures is gepubliceerd in Environmental Research Letters. De auteurs werken aan de Universiteit Utrecht; Universiteit van Delaware, VS; Universiteit van Exeter, VK en Hohai University, China. Achtergrond en een inleiding op dit onderzoeksonderwerp zijn te vinden in deze korte video: