Toevallige ontmoetingen en open gesprekken over wetenschap in de wijkbibliotheek

Zo’n 300 bezoekers van Utrechtse wijkbibliotheken gingen de afgelopen weken in gesprek met UU-onderzoekers. Samen wisselden ze ideeën en ervaringen uit over vragen rondom opgroeien, duurzaamheid, gezondheid en vrijheid. “Ik had het vooral over mijn eigen ervaringen en de onderzoeker sprak over de wetenschappelijke kant. Die konden we heel goed bij elkaar brengen.” 

Vier vragen

Tijdens het programma ‘Even over Morgen’ gaan Utrechtse onderzoekers op pad naar de wijkvestigingen van Bibliotheek Utrecht, om daar in gesprek te gaan met bezoekers. Tijdens de eerste editie in 2021 formuleerden bezoekers meer dan 500 vragen voor de wetenschap. Dit jaar waren vier van die vragen het uitgangspunt van de gesprekken (zie hieronder). Door middel van de gesprekken wil de Universiteit Utrecht ontmoeting en dialoog stimuleren tussen onderzoekers en een breed publiek. 

Perspectieven uitwisselen 

“Bezoekers kiezen een vraag die ze aanspreekt. Daarna koppelen we hen aan een onderzoeker ergens in de bieb. Samen gaan zij in gesprek over ervaringen, meningen en ideeën rondom de vraag en het overkoepelende thema dat daarbij hoort”, vertelt projectleider Lieke Dekker van het programmabureau voor Public Engagement. “Ze gaan op zoek naar verschillende perspectieven, waarbij de onderzoeker zijn/haar wetenschappelijke perspectief deelt. Door samen te werken met de Bibliotheek Utrecht komen onderzoekers op een heel laagdrempelige manier in contact met mensen die normaal niet veel bezig zijn met wetenschap, en andersom. Het uitwisselen van die perspectieven vinden zowel bezoekers als onderzoekers heel waardevol. Het is een gesprek wat anders niet zou plaatsvinden.” 

Ik wist niet dat ik zoveel vind van vrijheid.

Kritisch denken over eigen gedachtes

De bezoekers varieerden in leeftijd van 5 tot 85 jaar en hadden allerlei verschillende achtergronden. Sommigen kwamen naar de bieb voor hun (digi)taalles, anderen voor een kop koffie en een praatje, om boeken te lenen of de krant te lezen. Geen van hen had die dag verwacht met een onderzoeker te gaan praten. Veel bezoekers zeggen na afloop van het gesprek dat ze het vooral erg waardeerden dat de onderzoeker zo goed naar hen luisterde en oprechte interesse had voor hun verhaal. “Ik voelde me echt gehoord. Ik vond het een heel interessant gesprek, en het laat me kritisch denken over mijn eigen gedachtes.” En een andere bezoeker van bibliotheek Overvecht vult aan: “Ik wist niet dat ik eigenlijk zoveel vind van vrijheid”. 

Dialoogtraining 

Ook voor de onderzoekers waren de gesprekken een verrijkende ervaring. Jonas Mars, PhD-student bij het Hubrecht Instituut: “Als ik in gesprek ben met biebbezoekers, merk ik dat zij soms een heel andere kijk hebben op zaken dan ik. Dat helpt me om mijn beeld bij te stellen van mensen en de wereld, en helpt me daardoor ook bij mijn eigen onderzoek”. Yara Al Salman, universitair docent Ethiek en Politieke Filosofie: “Ik vind het heel belangrijk om met onderzoek een maatschappelijke bijdrage te kunnen leveren. Voor mij is dit een manier om te horen welke vragen mensen belangrijk vinden.” De 22 deelnemende onderzoekers kregen vooraf een dialoogtraining, waarin ze oefenden met het voeren van open dialoog, het uitstellen van je oordeel en actief luisteren. De training werd gegeven door het Programmabureau voor Public Engagement in samenwerking met Cathelijne Reincke, promovendus bij het UMC Utrecht. Verschillende wetenschappers gaven aan dat de dialoogtraining hen tijdens de gesprekken heeft geholpen. Zo bleven ze doorvragen en hielden ze een open blik bij bezoekers met opvallende verhalen en stevige meningen.  

Door de training had ik een paar aanknopingspunten waardoor het gesprek niet ontspoorde en zelfs tot wederzijdse interesse voor onze situaties leidde.