Tentoonstelling over Nederlandse geschiedenis van opium
‘Worlds of Opiates’ in Amstelpassage op Amsterdam Centraal
Vandaag opent de tentoonstelling ‘Worlds of Opiates’ van het Poppi Museum in samenwerking met de Utrechtse onderzoeker Stephen Snelders. In het Europese samenwerkingsproject Intoxicating Spaces deed Snelders de afgelopen twee jaar onderzoek naar de introductie van genots- en verdovende middelen in Amsterdam tussen 1600 en 1850, waaronder opium, suiker, koffie en tabak. De Amsterdamse geschiedenis van opium vertaalde Snelders samen met kunstenaars naar deze gratis pop-up tentoonstelling.
De tentoonstelling is ingericht in een van de panden in de Amstelpassage op Amsterdam Centraal. Daar staat onder andere een ouderwetse apothekerskast met allerlei objecten en teksten in de lades. Met QR-codes en virtuele kijkdozen krijgen bezoekers letterlijk een kijkje in de geschiedenis.
In het jaar 1750 kon je bij elke apotheek in de hele stad volkomen legaal opium kopen.
“Op deze manier willen we het wetenschappelijke verhaal op een innovatieve manier naar buiten brengen”, vertelt Snelders. “Zo tonen we bijvoorbeeld op een aantal historische kaarten hoe Amsterdam er op dat moment uitzag op het vlak van verdovende middelen. In het jaar 1750 kon je bij elke apotheek in de hele stad volkomen legaal opium kopen. In de jaren 1970 en 80 moesten gebruikers vooral in de binnenstad illegaal aan het opiaat heroïne komen.”
Gevaarlijk imago
Snelders ontdekte in zijn onderzoeksproject allerlei verrassende kanten aan de geschiedenis van verdovende middelen. “In de 17e, 18e en 19e eeuw was opium vrij verkijgbaar. Maar het is niet alsof heel Amsterdam toen zwaar aan het middel zat. Net als met softdrugs of alcohol nu, betekent beschikbaarheid niet meteen dat er een probleem is.”
Het gevaarlijke imago van opium is maar in beperkte mate van toepassing op de stof zelf, concludeert Snelders. “De werkzame stof in opium is ook de basis voor sommige pijnstillers, en wordt zo juist op een heel waardevolle manier gebruikt. Wat gevaarlijker is, is alles wat er om die drugs heen leeft: de handel en de cultuur rond het gebruik.”
Ik wil bezoekers van deze tentoonstelling met een open blik naar de geschiedenis van drugs laten kijken.
Kunstenaars
Oorspronkelijk was het plan om als afsluiting van het onderzoeksproject een workshop voor onderzoekers te organiseren. “Maar zo’n gratis tentoonstelling voor een breed publiek maakt natuurlijk veel meer impact. Ik wil bezoekers van deze tentoonstelling met een open blik naar dit fenomeen laten kijken.”
Het samenwerken met kunstenaars is Snelders goed bevallen. “Met kunstenaars praat je weer heel anders dan met academici. Ze waren erg enthousiast en nieuwsgierig. Tegelijkertijd merkte ik dat er allerlei broodje aap-verhalen leven over drugs en dat ook de kunstenaars daarom soms basis-aannames doen die niet altijd waar zijn. Het was soms even zoeken naar de juiste invalshoek. Maar ik ben heel blij met het resultaat.”
Worlds of Opiates is een co-creatie van Poppi Amsterdam, het project ‘Intoxicating Spaces’ van de Universiteit Utrecht, ‘t Uitvindersgilde en beeldkunstenaar Corné van der Stelt.