“Te lang was er naïviteit over onze nationale veiligheid, ook bij de overheid”

Ter gelegenheid van de certificaatuitreiking van de opleiding Aanbestedingsrecht voor Inkoopprofessionals sprak Ron Nulkes – directeur van het programma Algemene Beveiligingseisen voor Rijksoverheidopdrachten (ABRO) –  de aanwezigen toe over het onderwerp Veilig Inkopen. Hij wees erop dat de overheid elk jaar voor tientallen miljarden producten en diensten inkoopt en hierbij steeds meer maatschappelijke impact weet te realiseren. “We creëren baankansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, verminderen de CO₂-uitstoot, dragen bij aan eerlijke sociale voorwaarden en versnellen de transitie naar een circulaire economie”, zei Nulkes. Maar, zo vervolgde hij, het inkoopvak moet óók bijdragen aan onze nationale veiligheid: “Er zijn actuele bedreigingen die minstens zoveel aandacht moeten krijgen.”

De overheid wordt steeds vaker geconfronteerd met digitale spionage, het weglekken van strategische kennis en ongewenste overnames, stelt Nulkes. Deze dreigingen kunnen ook via leveranciers binnenkomen. Dat zou kunnen resulteren in bijvoorbeeld een verstoring van onze energievoorziening, een opengezette sluis of het uitlekken van gevoelige informatie door een cyberaanval. Om hiermee om te gaan is het programma ABRO ontwikkeld, onderdeel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

“ABRO is een set beveiligingseisen waaraan alle leveranciers van de Rijksoverheid, inclusief Defensie en de politie, moeten gaan voldoen. Dat gaat dan om inkoopprojecten waarbij risico’s voor de nationale veiligheid een rol spelen. Vanaf komende zomer zal ABRO van invloed zijn op het gehele inkoopproces waar de nationale veiligheid in het geding is”, legde Nulkes uit.

Ook voor veel van de cursisten van deze opleiding betekent dit: extra verantwoordelijkheid. Die kunnen zij, met dit diploma op zak, nóg beter dragen.

Potentiële opdrachtnemers krijgen te maken met ABRO in geval van zogenoemde Te Beschermen Belangen (TBB), als de nationale veiligheid in het geding komt. “Als een inkoopproject zo’n TBB raakt, dan moet het departement eerst kijken of er mitigerende maatregelen mogelijk zijn. Bijvoorbeeld voordat een onderhoudsbeurt wordt gegeven aan een dienstmotorfiets. Als daarin gerubriceerde sensoren zitten, kunnen die beter eerst worden verwijderd. Het garagebedrijf komt dan niet in contact met die sensoren. Er komt dan geen ABRO-traject voor dit bedrijf. Maar als dergelijke maatregelen niet kunnen, als er wel een TBB wordt gedeeld met de markt, dan gaat het Nationaal Bureau Industrieveiligheid bij de potentiële leverancier langs.” Het NIBV is een nieuw samenwerkingsverband van de AIVD en de MIVD dat begin april van start is gegaan.

Onderzoek naar aanbestedingsbeleid en veiligheid

Het Utrecht University Centre for Public Procurement (UUCePP) doet al langere tijd onderzoek naar de (potentiële) maatschappelijke impact van overheidsinkopen, met name hoe aanbestedingen benut kunnen worden om de samenleving rechtvaardiger, duurzamer en veiliger te maken. Eén van de onderzoeksthema's is Nationale veiligheid en vitale infrastructuur.