Sybe de Vries gasthoogleraar Universiteit Gent: Toekomst van EU's interne-marktrecht

Op uitnodiging van de Universiteit Gent verzorgt Sybe de Vries een collegereeks over het interne-marktrecht en grondrechten binnen EU. Hoe kan het recht van de EU interne markt bijdragen aan de doelstelling van de Europese Commissie om een inclusieve, duurzame interne markt te vormen? Op welke manier beïnvloeden maatschappelijke uitdagingen, zoals digitalisering en artificiële intelligentie, klimaatverandering of de Covid-19 pandemie, het functioneren van de interne markt en de bescherming van publieke belangen en fundamentele rechten? En welke impact heeft de veranderde geopolitieke situatie op de toekomst van de interne markt?

Het zijn belangrijke vragen en uitdagingen waar de EU de komende jaren een goed antwoord op moet vinden, en die Sybe de Vries verspreid over zeven lezingen zal gaan behandelen. Hij is hoogleraar Economisch Publiekrecht aan de Universiteit Utrecht en daarnaast Jean Monnet leerstoelhouder en mede-directeur van het Utrechtse Centrum voor Regulering en Handhaving in Europa, RENFORCE. Hij doet onderzoek naar onder meer het Europese interne-marktrecht, de invloed van digitalisering hierop, en de betekenis hiervan voor burgers in het algemeen en ondernemingen en consumenten in het bijzonder. Daarnaast is hij programmaleider van het masterprogramma Law & Technology in Europe en betrokken bij de opleidingen European Law en Legal Research.

We zijn van een economisch samenwerkingsverband gekomen tot een politiek verband.

Eerder dit jaar sprak De Vries op de Amsterdamse lokale radio over de wording – en verworvenheden – van de EU. Over de angst van burgers dat hun identiteit in het grote ‘Europa’ onder druk komt, zei hij toen: “Ik denk het tegendeel. Juist de EU kan ervoor zorgen dat we een bepaalde eigenheid in de lidstaten of in de regio's kunnen behouden – waarbij we niet moeten vergeten dat de natiestaat óók een construct is. Het Europese recht laat heel veel ruimte voor differentiatie. Het is ook een beetje het motto van de EU: eenheid in verscheidenheid.”

Verder beschreef hij de ontwikkeling van de Unie, vanaf de puur economische samenwerking in de voorloper EGKS tot aan politieke integratie vandaag de dag, en hoe dit tot uiting komt in de ontwikkeling van het Europese recht: “Wat heel mooi is: in artikel 2 van het EU-verdrag staan nu ook de belangrijke waarden van de Europese Unie, zoals rechtsstaat, democratie, het gelijkheidsbeginsel, mensenrechtenbescherming. Dus je ziet dat we van een economisch samenwerkingsverband zijn gekomen tot een politiek verband.”

En over de soms moeilijke balans tussen mensenrechten enerzijds en economische vrijheden (de basis van de EU) anderzijds, zei De Vries: “De grondrechtenbescherming binnen de EU is – anders dan binnen EVRM-verband (de Raad van Europa) – gegroeid vanuit marktintegratie, met als aanleiding bijvoorbeeld de onteigening van boeren, waarbij het grondrecht op eigendom in het geding is. Of neem het recht op privacy en gegevensbescherming. Die rechten zijn relatief sterk vertegenwoordigd in het Unierecht. Terwijl iets als de vrijheid van meningsuiting vooral een aangelegenheid van de lidstaten is. We zien dat nu in de digitale samenleving al die grondrechten samenkomen, en dan zie je opeens dat de Europese wetgever daar regels voor gaat stellen, maar wel beperkt, want je mag niet teveel aan sommige grondrechten raken zoals de vrijheid van meningsuiting, want daartoe is de EU niet echt bevoegd.”

Zie voor meer informatie over de Leerstoel Marcel Storme de website van UGent.