Stevinwinnaar Tanja van der Lippe over haar gezonde werk-privébalans

NWO verwoordde het mooi in het laudatio van Tanja van der Lippe, hoogleraar Sociologie aan de Universiteit Utrecht: In een tijd waarin steeds meer aandacht is voor een gezonde werk-privébalans en duurzame inzetbaarheid, mag Tanja van der Lippe zich met recht een pionier op dit onderwerp noemen. Van der Lippe ontvangt de Stevinpremie, waarmee een geldbedrag van 2,5 miljoen euro is gemoeid, voor de maatschappelijke impact van haar wetenschappelijk onderzoek.

Van der Lippe is een van de eerste sociologen die families en organisaties niet als afzonderlijke entiteiten beschouwt, maar juist de sterke verbondenheid centraal stelt. Ze toonde aan dat verwachtingen vanuit werk en familie kunnen conflicteren, maar elkaar ook kunnen versterken en leiden tot meer voldoening en productiviteit. Hiermee heeft ze een vernieuwende invalshoek gebracht in het vakgebied. Het onderzoek van de Utrechtse socioloog heeft een grote invloed op het welzijn van werknemers en geeft een visie op de toekomst van werk. Ze adviseert organisaties over het behouden van talent en het aanboren van onbenut potentieel en maakt haar onderzoek toepasbaar door tools en platforms te ontwikkelen.

Onderwerpvast

Als wetenschapper omschrijft Van der Lippe zichzelf als onderwerpvast, maar wel met steeds een nieuwe invalshoek. Vorig jaar verscheen haar boek Waar blijft mijn tijd?, een boek over tijdsbesteding en werkdruk. Die onderwerpen kwamen ook al aan bod toen ze in 1993 in Utrecht promoveerde op de thesis Arbeidsverdeling tussen mannen en vrouwen. Van der Lippe: Ik ben altijd geïnteresseerd geweest en gebleven in de wijze waarop mensen de taken binnen het gezin verdelen, hoe ze omgaan met de balans tussen werk en privé. En hoe die balans voor iedereen, ook voor de werkgevers, geoptimaliseerd kan worden. Het is toch ook een verdelingsvraagstuk.

Vanuit Utrecht

Na haar promotieonderzoek schreef Van der Lippe een onderzoeksvoorstel over de arbeidsposities van mannen en vrouwen in Oost- en West-Europa. Ze ontving er een NWO-subsidie voor. Van der Lippe geeft aan dat ze in die tijd met haar partner begon aan een gezin. Voor haar (startende) wetenschapscarrière leek het van belang dat ze af en toe congressen bezocht in het buitenland. Maar tegen de toenmalige norm in, deed ze vrijwel alles vanuit Utrecht. Ik koos er bewust voor om zoveel mogelijk in Utrecht te zijn; zo kon ik ook veel tijd besteden aan ons gezin met jonge kinderen. In plaats van almaar naar het buitenland af te reizen, nodigde ik buitenlandse onderzoekers uit om in Utrecht langs te komen. Zo heb ik toch de nodige internationale workshops gedaan, en een internationaal netwerk opgebouwd.

Waarom zou ik ergens anders gaan werken als ik het hier zó goed heb?

Fantastische groep

Tot op de dag van vandaag werkt Van der Lippe in Utrecht, aan de universiteit. Ze heeft nooit de behoefte gehad om bij een andere universiteit te werken. Dat heeft ook veel te maken met de groep bij Sociologie. Die is fantastisch. Waarom zou ik ergens anders gaan werken als ik het hier zó goed heb? Ik heb allemaal zeer bekwame mensen om mij heen, we zijn een team: we krijgen ideeën van elkaar, we versterken elkaar. Ook binnen Instituties voor Open Samenlevingen, het strategisch thema van de universiteit waarbij ik ben aangesloten, en het platform Future of Work is dat zo. Ik kan hier eigenlijk alles doen wat ik belangrijk vind, ik bof enorm. Deze Stevinpremie krijg ik dan wel uitgereikt, ik zie het daarom toch vooral als een prijs voor onze hele groep.

Australië en de VS

Een paar jaar geleden verliet de jongste van haar drie kinderen het huis. Toen was de tijd rijp voor een sabbatical: Van der Lippe en haar partner vertrokken voor drie maanden naar Melbourne, om vervolgens nog eens drie maanden in Irvine (Californië) te bivakkeren. Ik wilde wel langere tijd op één plek zijn. Niet rondtrekken. Ik wil zien hoe een samenleving is, hoe mensen met elkaar omgaan, wat ze zoal doen gedurende de dag, en welke ongelijkheden er bestaan tussen mannen en vrouwen. Noem het mijn sociologische kijk. In dat half jaar heeft Van der Lippe haar boek Waar blijft mijn tijd? geschreven.

Hij zocht op wat de Stevinpremie inhield. "Wow! Dit is héél bijzonder!"

O, gefeliciteerd

Recentelijk heeft ze, ook weer met haar partner, ruim een maand online gewerkt vanuit Madrid. Op haar laatste dag in de Spaanse hoofdstad kreeg ze een telefoontje van Marcel Levi, de voorzitter van NWO. Hij vertelde haar dat ze de Stevinpremie toegewezen kreeg. Wat ging er door me heen? Eerst was ik stil, helemaal overvallen. Maar toen natuurlijk superblij: dat mij dit mag overkomen!

Van der Lippe rende direct naar haar partner. De Stevinpremie is van dezelfde orde van grootte als de Spinozapremie, alleen iets minder bekend. Ik zei hem dat ik de Stevinpremie kreeg. Hij zei: ‘O, gefeliciteerd.’ Hij kende het niet. Vervolgens zocht hij op wat het inhield. Hij mompelde iets van ‘dit is wel bijzonder’. Totdat het volledig tot hem doordrong en hij uitriep: ‘Wow! Dit is héél bijzonder!’

Op woensdag 5 oktober krijgt Tanja van der Lippe de Stevinpremie uitgereikt. Ze overweegt om, met (een deel van) het prijzengeld, te onderzoeken hoe het talent van alle vrouwen op de Nederlandse arbeidsmarkt beter benut kan worden. Relevant bij de krappe arbeidsmarkt. Maar ik ga het natuurlijk ook overleggen met mijn collega’s bij Sociologie en het Future of Work-platform.