Snelle zeespiegelstijging niet alleen afhankelijk van broeikasgassen
De Antarctische ijskap onderging twintig tot dertig miljoen geleden, toen de CO2-concentraties in de atmosfeer ongeveer hetzelfde waren als ze nu zijn, cycli van enorme uitbreiding en krimp. Verschillen tussen de hoeveelheden ijs konden oplopen tot de grootte van wat nu de hele Oost-Antarctische ijskap is. Dit concludeert een internationale groep wetenschappers, onder andere van de Universiteit Utrecht en University of Southampton. Ze publiceerden hun resultaten op 27 maart in het toonaangevende PNAS.
Dertig miljoen jaar geleden was de CO2-concentratie in de atmosfeer ongeveer even hoog als in het pré-industriële tijdperk, ruim 100 jaar geleden. In ongeveer 10 miljoen jaar tijd, dus tot ongeveer 20 miljoen jaar geleden, steeg de CO2-concentratie geleidelijk tot waardes die wij eind deze eeuw zullen bereiken, mits het klimaatakkoord van Parijs netjes opgevolgd wordt. Een hogere concentratie broeikasgassen betekent een warmer klimaat, en dat heeft tot gevolg dat grote ijskappen zullen smelten.
Cycli van ongeveer 100.000 jaar
Toch, blijkt uit onderzoek van een internationale groep aardwetenschappers, ondergaat de Antarctische ijskap in die periode van twintig tot dertig miljoen jaar geleden cycli van ongeveer 100.000 jaar met enorme uitbreiding en krimp, ter grootte van wat nu de hele Oost-Antarctische ijskap is. En die grootteveranderingen brengen ook enorme verschillen in de zeespiegel met zich mee. Want de enige plek waar al dat gesmolten ijs heen kan zijn de oceanen.
Enorm snelle veranderingen
Dr. Diederik Liebrand, eerste auteur van de publicatie en aardwetenschapper aan de University of Southampton zegt: “Het onderzoek laat zien dat langzame, natuurlijke klimaatverandering in staat is enorm snelle veranderingen in de volumes van de ijskappen teweeg te brengen, en daarmee dus de zeespiegel.”
Geologische processen
Prof. dr. Lucas Lourens, aardwetenschapper aan de Universiteit Utrecht en nauw betrokken bij het onderzoek vult aan: “We weten nog niet precies hoe die ijskap zo snel kon smelten en groeien. We vermoeden dat het te maken heeft met geologische processen: Antarctica onderging door de tijd heen hoogteverschillen van zo’n 600 meter. Ook blijkt uit eerder onderzoek dat groei en krimp van de ijskappen de lokale temperatuur sterk beïnvloedt, met feedbackloops als gevolg en dus versnelde krimp en groei.”
Niet zomaar een klomp ijs
“We beginnen steeds beter te begrijpen dat de Antarctische ijskap niet zomaar een enorme klomp ijs is, maar een veel genuanceerder en geraffineerder bestaan leidt dan we altijd dachten”, besluit Liebrand. “Maar dat de stijgende CO2-concentraties enorme implicaties hebben op ons bestaan, daar kunnen we niet omheen.”
Publicatie
Diederik Liebrand et al., Evolution of the early Antarctic ice ages, PNAS 2017; published ahead of print March 27, 2017, doi:10.1073/pnas.1615440114
Contact
Prof. dr. Lucas Lourens, Universiteit Utrecht, L.J.Lourens@uu.nl, +31 30 253 5173