Senegalese trommelmeester Doudou Ndiaye Rose geëerd in Utrechtse muziekdocumentaire

Taalwetenschapper Yoad Winter heeft het over een bijzondere boeg gegooid bij het afronden van een tienjarig onderzoek naar trommeltalen. Samen met filmmaker Sjors Swierstra maakte hij een muziekdocumentaire over de belangrijke Senegalese percussionist Doudou Ndiaye Rose (1930-2015). In Doudou – De Magie van het Ritme delen onder andere artiesten Peter Gabriel en Youssou Ndour hun herinneringen aan deze muzieklegende. De documentaire wordt 13 juli uitgezonden door de NTR op NPO2, bekijk alvast de trailer.

Samenwerking voor onderzoek naar drumtalen

De documentaire is onderdeel van het NWO-project When Language has a Beat, waarin Winters team de rijke wereld van Afrikaanse drumtalen onderzocht. Ndiaye Rose speelde een belangrijke rol in het project, vertelt Winter. “Doudou was de leider van de familie die in 2008 het initiatief nam tot het onderzoek naar de trommeltalen van Senegal, nadat wij elkaar voor het eerst in Den Haag hadden ontmoet.”

Senegalese daadkracht

Sinds Doudou’s overlijden in 2015 was het logisch om een onderdeel aan het onderzoek toe te voegen dat de Senegalese samenleving ten goede zou komen. “Dat werd een eerbetoon aan zijn nalatenschap”, zegt Winter. “Ik vroeg mijn Senegalese consulenten uit Doudou’s familie of zij zijn culturele erfgoed wilden herdenken volgens hun eigen tradities – en of we dat mochten documenteren.”

Hun instemming bleef niet bij woorden. “Het resultaat is een muziekdocumentaire waarin zowel familieleden van Doudou Ndiaye Rose als wereldberoemde artiesten over zijn werk spreken”, zegt Winter. “In de geest van Senegalese daadkracht werd het voorstel meteen omgezet in actie. Nog voordat we het goed en wel beseften, gingen we naar Dakar om een film te maken. Die zou niet alleen de grootsheid van Doudou’s erfenis weerspiegelen, maar ook een beeld geven van de inzet van zijn familie.”

Doudou Ndiaye Rose werkte samen met grote namen in de internationale muziek

“Doudou Ndiaye Rose doorgrondde moeiteloos uiteenlopende stromingen”, vertelt Winter. “Hij vond telkens originele manieren om zijn encyclopedische kennis van het Senegalese muzikale erfgoed te vernieuwen en in een eigentijdse context te plaatsen.” Tijdens zijn carrière werkte Doudou Ndiaye Rose met grote namen uit de Senegalese én internationale muziek, zoals Youssou Ndour, Baaba Maal, Peter Gabriel, Dizzy Gillespie, Charlie Parker en The Rolling Stones.

In de geest van Senegalese daadkracht werd ons voorstel meteen omgezet in actie.

Openhartige interviews met Yousou Ndour en Peter Gabriel

Toen hij artiesten Youssou Ndour en Peter Gabriel benaderde voor een interview voor in de documentaire, reageerden zij meteen enthousiast, zegt Winter. “Het was geen verrassing dat internationale sterren als zij Doudou’s werk waardeerden. Verrassender was hoe open en genereus zij hun herinneringen deelden, en hoezeer zij en hun teams meewerkten om die gesprekken mogelijk te maken. Het respect dat topmuzikanten toonden voor Doudou’s werk komt voort uit de kern van hun artistieke identiteit.”

Traditionele muziek net zo relevant als Shakespeare en Mozart

Centraal in de documentaire staat de reis die de familie van Ndiaye Rose negen jaar na zijn overlijden maakt van het bruisende Dakar naar provinciestad Tivaouane. De film is bovendien een ode aan de Senegalese sabar traditie. “De sabar is naast de djembé een van de bekendste Afrikaanse trommels”, legt Winter uit. “Mij wordt vaak gevraagd waarom de traditionele muziek relevant zou zijn voor westerlingen. Mijn reflex is om die vraag om te draaien: wat als iemand in Afrika zich zou afvragen of de Europese literaire of muzikale tradities interessant zijn voor Afrikaanse mensen?”

Het oeuvre van Doudou hoort thuis in het pantheon van de grootste internationale kunstenaars.

Het zou Winter verbazen als een Europeaan daar niet volmondig 'ja' op antwoordt, want zo zegt hij: “Bij namen als Shakespeare of Mozart denken we immers niet eerst aan nationaliteit, maar aan kunstenaars van wereldformaat, wier werk een universele zeggingskracht heeft.”

Diezelfde logica geldt voor elk groots cultureel erfgoed, vindt hij. “Luister met een open hart naar de sabar muziek, en je zult merken: het oeuvre van Doudou Ndiaye Rose hoort thuis in het pantheon van de grootste internationale kunstenaars van de tweede helft van de twintigste eeuw.”