Rianne Dekker ontvangt Veni voor onderzoek naar online burgerparticipatie in politiewerk
Rianne Dekker van de Universiteit Utrecht heeft een Veni-onderzoeksbeurs van 280.000 euro ontvangen van NWO om de komende vier jaar onderzoek te doen naar online burgerparticipatie in politiewerk. Burgers zoeken mee naar vermiste personen, puzzelen mee aan cold cases, en komen in actie tegen verdachte personen of situaties. In het project getiteld ‘Welkome hulp of het heft in eigen handen?’ onderzoekt Dekker verschillende vormen van online zelforganisatie en hoe deze zich verhouden tot het werk van politie en justitie. Er zijn namelijk ook keerzijdes aan online burgerparticipatie. In living labs wil Dekker de perspectieven van burgers en overheid samenbrengen.
Online gemeenschappen die zich bezighouden met het bestrijden van criminaliteit en het vergroten van de veiligheid zijn een opkomend fenomeen. Burgers zoeken mee naar vermiste personen, puzzelen mee aan cold cases, en komen in actie tegen verdachte personen of situaties. Denk hierbij aan Whatsapp buurtpreventiegroepen, maar ook pedojagers. Sociale media brengen deze burgers samen, bieden hen nieuwe bronnen en methoden om onderzoek te doen, en een publiek dat hun acties aanmoedigt.
Zelforganisatie wordt in het maatschappelijk en wetenschappelijk debat doorgaans beschouwd als een gewenst fenomeen. Online burgerparticipatie in politiewerk legt echter nieuwe keerzijdes bloot. Het levert soms gevaren op voor verdachten, voor lopend politieonderzoek en voor de samenleving als geheel. Het strafrecht bepaalt alleen de absolute ondergrens, maar er bestaat een grote diversiteit van groepen en activiteiten en de meeste bevinden zich in grijs gebied.
Perspectieven van burgers en overheid samenbrengen
Aan de hand van een aantal casestudies zal Rianne Dekker onderzoeken waarom en hoe burgers zich online inzetten voor de veiligheid. Daarbij gaat haar aandacht vooral uit naar de structuur en cultuur van sociale media die deze collectieven medevormgeven. Daarnaast zal zij kijken naar hoe politie en justitie tot nu toe hebben gereageerd, vanuit welke democratische principes zij reageerden en of hun respons inderdaad tot verandering heeft geleid.
In living labs wil Dekker vervolgens de perspectieven van burgers en overheid samenbrengen. Vertegenwoordigers van verschillende collectieven en organisaties zullen daarin samen nieuwe handelingspraktijken ontwikkelen en deze testen in de praktijk. Burgers en politie kunnen bijvoorbeeld meer informatie delen, gezamenlijk aan specifieke zaken zoals cold cases of cyberveiligheid werken, maar ook tot afspraken komen over wat niet door de beugel kan en waarom. Door samen te experimenteren vormen zich gezamenlijke normen en kunnen innovaties landen in de praktijk.
Studie naar het fenomeen zelforganisatie
Het onderzoek draagt bij aan literatuur over zelforganisatie. Zelforganisatie is vooral in lokaal verband onderzocht. Op online kanalen zijn duizenden mensen wereldwijd actief en zij ontwikkelen nieuwe vormen en normen van collectieve actie. Over hoe deze variëren en te verklaren zijn is nog weinig bekend. Ook wordt zelforganisatie in bestuurskundig onderzoek en in de bestuurlijke praktijk als een win-win beschouwd zonder oog voor ongewenste neveneffecten. Daardoor weten we goed welke interventies vanuit de overheid zelforganisatie kunnen stimuleren, maar niet welke dit kunnen begrenzen.
Het negeren of categorisch afwijzen van de activiteiten van online burgergroepen - zoals vaak gebeurt - is niet effectief en zelfs gevaarlijk. Er bestaat te weinig inzicht in de diversiteit van deze burgercollectieven en het potentieel dat samenwerking biedt. Dit onderzoek zal online burgercollectieven zo verbinden met het politiewerk dat er binnen de kaders van de rechtstaat wordt samengewerkt aan een veilige samenleving.
Meer informatie
Wilt u meer weten over dit project? Neem dan contact op met Rianne Dekker: r.dekker1@uu.nl.