Rectumscheur, een incidenteel maar lastig probleem

Een rectumscheur komt incidenteel voor en iedere dierenarts, die paarden behandelt, kan er in zijn carrière wel een keer mee te maken krijgen. Voor 2004 werd de 'schuld' van de  rectumbeschadiging altijd bij de dierenarts gelegd, tenzij heel duidelijk was dat het paard zich 'misdragen' had tijdens het rectale onderzoek. In 2004 is deze visie op basis van voortschrijdend inzicht 180 graden omgedraaid en is het paard 'schuldig' tenzij de dierenarts duidelijk onvoorzichtig is geweest (Tijdschrift voor Diergeneeskunde, 2004: 129: 624-627). De hier besproken casus is een willekeurig maar karakteristiek voorbeeld.

Anamnese

Een 20-jarige KWPN merrie wordt op een zondagochtend rond 09:00 uur rectaal gevoeld in het kader van follikelcontrole. De dierenarts voelt tijdens het weghalen van de mest dat de weerstand ineens iets minder is en ziet bloed aan de handschoen. Hij/zij realiseert zich direct dat er sprake zou kunnen zijn van een rectumbeschadiging en besluit niet zelf verder te voelen, maar de merrie direct door te sturen naar de nabij geleden Universiteitskliniek voor Paarden (UKP) te Utrecht. Voor vertrek krijgt de merrie butylscopolarnine (Buscopan®), procainepenicilline (Procapen® , genlarnicine (Gentamycine®) en flunixine (Meflosyl®) in de door de fabrikant voorgeschreven doseringen. Ook wordt het rectum opgevuld met een papierprop. De merrie wordt gebracht door de hengstenhouder en arriveert rond 10:30 uur op de UKP.

Klinisch onderzoek

Bij aankomst is de merrie vlot en alert. De ademhaling is 28 ademhalingen/minuut, costoabdominaal en regelmatig. De pols is 48 slagen/minuut, regelmatig, equaal en krachtig. De lichaamstemperatuur is 37,8 °C. De huid, beharing en hoornige structuren zijn niet afwijkend, de lymfeknopen niet vergroot en niet pijnlijk en de slijmvliezen roze en vochtig. Onderzoek van de digestie toont een normale buikomvang, volop borborygmi beiderzijds en iets défence musculair. Rectaal onderzoek (met de blote arm en glijmiddel – geen vaseline) levert geen bijzonderheden op, bij zorgvuldige palpatie wordt geen defect in de darmwand gevonden. Met de hand begeleide endoscopie van bet rectum laat ook geen bijzonderheden zien.

Uitslag 1e bloedonderzoek

In het rond 10:45 uur afgenomen bloed is de haematocriet laag normaal (0,29 UL) en het aantal leucocyten nog net normaal (5,7 G/ L). De andere bloedparameters laten geen afwijkingen zien.

(…)

Eindconclusie

Een iatrogene rectumbeschadiging komt gelukkig zelden voor, maar is iets is wat iedere dierenarts kan overkomen. Het is vaak niet duidelijk waarom een beschadiging optreedt. Een rectumbeschadiging behoort helaas tot het 'normale risico' van het rectale onderzoek. De eigenaar kan, net als bij onverwachte reacties op intraveneuze of intramusculaire injecties of bij anesthesieproblemen, de dierenarts niet voor rectumbeschadigingen aansprakelijk stellen, tenzij duidelijk sprake is van een 'fout' van de dierenarts. Een 'fout' wil dan zeggen: echt op onverantwoorde wijze het rectaal exploreren uitvoeren, zoals toch doorgaan zonder maalregelen als het paard erg perst of erg lastig is, of niet adequaat reageren als er bloed aan de explorerende arm (handschoen) wordt gezien.

Het volledige artikel is verschenen in Dier en Arts, juni 2018