Publicatie 'Van hard naar hart? – Handhavers over de menselijke maat in de Participatiewet'

Tijdens het symposium ‘Menselijke Maat: Van hard naar hart?’, georganiseerd door het Montaigne Centrum voor Rechtsstaat en Rechtspleging van de Universiteit Utrecht, heeft auteur Paulien de Winter op 29 november het eerste exemplaar van haar boek overhandigd.
In het boek schetst Paulien de Winter door middel van actieonderzoek (groepsgesprekken, een landelijke vragenlijst en een aantal verdiepende interviews) een beeld van de handhavers, hun dagelijkse handhavingspraktijk, de ruimte die zij ervaren en benutten voor maatwerk en menselijke maat en hun visie op het wetsvoorstel Handhaving sociale zekerheid.
Handhaving van de inlichtingenplicht van de Participatiewet is de afgelopen vijftig jaar aan meerdere veranderingen onderhevig geweest. De kern van het handhavingsbeleid is verschoven van weinig aandacht voor onterecht gebruik van de bijstand, naar de focus op het pakken van fraudeurs (de invoering van de Fraudewet), en vervolgens naar afstemming op de situatie van de uitkeringsgerechtigde. Bij deze laatste verschuiving ligt de nadruk op meer maatwerk en menselijke maat. Uit het onderzoek komen een aantal hoofdlijnen naar voren:
- er is een brede variatie aan handhavers, zowel in achtergrondkenmerken als in hun visie op uitkeringsgerechtigden, hun definitie van maatwerk en menselijke maat en hun handhavingsstijl
- in de uitvoeringspraktijk is oog voor de uitkeringsgerechtigde
- tegelijkertijd is er in de uitvoeringsprakijk ook angst voor het doorslaan van het beleid naar de te softe kant
- een responsieve overheid vergt tijd, geld en vertrouwen in uitvoerders
- handhavers ervaren een dilemma tussen aan de ene kant willekeur en rechtsongelijkheid en aan de andere kant maatwerk en menselijke maat
Het onderzoek is in 2023 en 2024 uitgevoerd bij de Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Utrecht, met financiering van de Gratama stichting.
In de podcast 'Menselijke Maat: Van hard naar hart?' spreekt Paulien de Winter met uitvoerders en handhavers van de Participatiewet:
Over het symposium
Op 29 november is naar aanleiding van het verschijnen van dit boek door het Montaigne Centrum een symposium georganiseerd waarbij handhavers en wetenschappers met elkaar in gesprek zijn gegaan over de menselijke maat.
Na een inleiding door dagvoorzitter Bert Marseille (hoogleraar Bestuurskunde, Rijksuniversiteit Groningen) en een korte introductie van het boek door Paulien de Winter, overhandigde zij het eerste exemplaar aan Cathelijn Peters (Directeur Participatie en Decentrale Voorzieningen bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid).
Vanuit de praktijk vertelden Rilja Croes, Siep Peterson en Christine Van Weynsbergen over hun dagelijkse werkzaamheden als handhaver en deelden zij hun ervaringen met de menselijke maat.
Vanuit de wetenschap namen Femke de Vries (hoogleraar Toezicht, Rijksuniversiteit Groningen), Eline Marie Linthorst (lector Law & Healthcare, Erasmus School of Health Policy & Management), Sonja Bekker (hoogleraar Europees sociaal beleid, Universiteit Utrecht) en Gijsbert Vonk (hoogleraar Rechtsgeleerdheid, Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Maastricht) de zaal mee in elementen die het lastig maken om maatwerk te leveren, verschillende vormen van ambiguïteit met betrekking tot maatwerk, de turbulente Nederlandse arbeidsmarkt en memorable momenten in de socialezekerheidswetgeving.
