Preventie als sleutel tot gezonde longen
Consortium P4O2 doet onderzoek naar voorkomen en beter behandelen longziekten
De kwaliteit van leven van patiënten met chronische longaandoeningen als astma, COPD en longkanker kan en moet beter. Dat is de missie van een groot samenwerkingsverband van wetenschappers dat 3 maart 2021 van start is gegaan. Met een budget van 14,5 miljoen euro gaat het consortium 'Precisie geneeskunde voor meer zuurstof (P4O2)' op zoek naar een manier om longziekten te voorkomen en beter te behandelen. De Universiteit Utrecht is één van de partners en zal een bijdrage leveren aan het in kaart brengen van de leefomgeving van patiënten.
Schadelijke stoffen kunnen leiden tot longziekten
Een gezonde long kan zich slim weren tegen blootstelling aan schadelijke stoffen uit de omgeving. Als dat afweermechanisme niet goed werkt, kan dat leiden tot schade aan de longen. Na jarenlange blootstelling kunnen longziekten als astma op latere leeftijd, COPD en longkanker ontstaan. Prof. Anke-Hilse Maitland - van der Zee van het Amsterdam UMC is hoofdonderzoeker van dit project. Zij zegt: “We weten nog niet waarom de ene persoon wél en de andere geen longziekte krijgt. Wanneer iemand in het ziekenhuis komt met klachten is er meestal al zoveel schade aangericht en longfunctie verloren gegaan, dat er geen herstel meer mogelijk is. P4O2 wil een bijdrage leveren aan een veel vroegere opsporing om de schade te beperken en de kwaliteit van leven te verbeteren.”
De deelnemers krijgen een sensor die ze aan hun fiets monteren. De Utrechtse onderzoekers krijgen zo inzicht in de luchtkwaliteit waar mensen aan worden blootgesteld.
Longziekten vroeg opsporen
Het P4O2-onderzoek richt zich op verschillende groepen mensen. Zo worden gezonde mensen onderzocht, mensen die besmet zijn geweest met het coronavirus en mensen met COPD. Hun bloed wordt onderzocht, er worden neusuitstrijkjes gedaan en in hun uitgeademde lucht wordt gezocht naar stofjes die de ontwikkeling van een longziekte kunnen voorspellen. Ook zoeken de wetenschappers naar medicijnen en andere behandelingen die een ernstige longziekte kunnen voorkomen of de schade kunnen herstellen. Bedrijven die meewerken aan dit onderzoek gaan bijvoorbeeld met nieuwe technieken CT-scans analyseren om signalen van vroege longschade op te sporen.
Ook wordt de leefomgeving van de deelnemers in kaart gebracht. Onderzoekers van de Utrecht Exposome Hub werken samen met het bedrijf SODAQ dat sensoren ontwikkelt om luchtkwaliteit te meten. De sensor, ingebouwd in een klein kastje, kunnen deelnemers aan het stuur van hun fiets monteren. De Utrechtse onderzoekers krijgen zo inzicht in de luchtkwaliteit waar mensen aan worden blootgesteld.
In Utrecht bundelen Life Sciences onderzoekers van de Utrecht Exposome Hub en Divisie Beeld & Oncologie (UMC Utrecht) hun krachten. Hierdoor ontstaan nieuwe inzichten die het onderzoek verder kunnen brengen.
De invloed van omgeving en levensstijl
Een aantal deelnemers aan het onderzoek krijgt advies over voeding, beweging en roken. De vraag is of met zo’n advies de kans op longziekten kan worden verkleind. In het laboratorium worden innovatieve cel-modellen ontwikkeld die de complexe omgeving van de long nabootsen. Met deze modellen kijken de onderzoekers naar de invloed van omgeving en levensstijl op celschade. Die invloeden kunnen bijvoorbeeld luchtvervuiling of sigarettenrook zijn, maar ook stofwisselingsfactoren afkomstig uit spier- en vetweefsel. Volgens hoofdonderzoeker Maitland zit de kracht van het P4O2 project in de multidisciplinaire samenwerkingen. Juist door expertises samen te brengen, kunnen de onderzoekers echt het verschil maken. Ook Vermeulen beaamt dit: "In Utrecht bundelen Life Sciences onderzoekers van de Utrecht Exposome Hub en de Divisie Beeld & Oncologie (UMC Utrecht) hun krachten. Hierdoor ontstaan nieuwe inzichten die het onderzoek verder kunnen brengen."
Het samenwerkingsproject P4O2 (Precision Medicine for more Oxygen) is medegefinancierd met PPS-toeslag. Deze toeslag is door Topsector Life Sciences & Health beschikbaar gesteld aan Longfonds, ter stimulatie van publiek-private samenwerkingen. Het consortium bestaat uit toponderzoekers uit het hele land, private partijen en patiëntvertegenwoordigers die een internationaal leidende positie voor Nederland in het longonderzoek willen bevorderen. Partners en sponsors zijn Amsterdam UMC, Leids Universitair Medisch Centrum, UMC Groningen, UMC Utrecht, Universiteit Utrecht, Universiteit Maastricht, Maastricht UMC+, TNO, Aparito, Boehringer-Ingelheim, Breathomix, Clear, Fluidda, MonitAir, Ncardia, Nutricia, Ortec Logiqcare, Philips, Quantib-U, RespiQ, Roche, Smartfish, SODAQ, Thirona, TopMD, Long Alliantie Nederland (LAN) en het Longfonds. Het project is gesponsord door Novartis.