Pleidooi voor de erkenning van onzekerheid in beleid-sturende modellen: “Geen één model kan alles bieden”

22 experts van verschillende disciplines uiten bezorgdheid over ondoorzichtige, vals nauwkeurige modellen die gebruikt worden om beleid te sturen in complexe kwesties als de huidige Covid-19 pandemie. In een vandaag in Nature gepubliceerd manifesto pleiten zij dat modellen die onzekerheden negeren het sociale vertrouwen in de wetenschap zouden kunnen ondermijnen, en een vals gevoel van voorspelbaarheid zouden uitstralen. Het zou, volgens hen, kunnen leiden tot potentieel schadelijke gevolgen wanneer zulke modelgebaseerde conclusies worden gebruikt voor beleid in de praktijk.

“Resultaten van modellen weerspiegelen minstens de belangen, disciplinaire oriëntaties en vooroordelen van de ontwikkelaars van die modellen,” stelt Jeroen van der Sluijs, universitair hoofddocent bij het Copernicus Institute for Sustainable Development aan de Universiteit Utrecht. “Geen één model kan alles bieden: de techniek kan ook nooit neutraal zijn.”

Richtlijnen opstellen

De auteurs van het manifesto stellen een aantal richtlijnen voor om de transparantie en capaciteit van modellen te vergroten, om zo nuttige inzichten te verschaffen voor beleidsvorming. Deze richtlijnen combineren een statistische aanpak met sociale normen die in het hele proces moeten worden nageleefd, van modelontwerp tot de effectieve implementatie van modelgebaseerd beleid.

De groep pleit dat modellen hun aannames expliciet moeten maken, systematisch rekening moeten houden met onzekerheden, ‘arrogantie’ van modellen moeten verminderen, en de beperkingen van modellen moeten erkennen. Verschillende inzichten ten aanzien van beland moeten worden geïntegreerd, en stakeholders moeten bij het proces betrokken worden, om complexiteit te waarborgen.

Ook vragen de experts aan modelleurs om hun onwetendheid te erkennen. Dit is volgens hen een hoognodige deugd om te voorkomen dat de eindgebruikers van modellen buitensporig avontuurlijke beweringen doen over kwesties die misschien helemaal geen scherp omlijnde oplossing hebben.

Nieuwe sociale normen

“Modelleurs, besluitvormers en burgers moeten nieuwe sociale normen vaststellen,” zegt Andrea Saltelli, hoogleraar aan het Center for the Sciences and the Humanities, University of Bergen, en eerste auteur. “Zo zorgen we ervoor dat modelleurs niet meer zekerheid op hun modellen projecteren dan ze verdienen, en politici geen verantwoording meer mogen afleggen aan modellen die zij gekozen hebben te volgen.”

Publicatie: Andrea Saltelli et al., 2020, Five ways to ensure that models serve society: a manifesto. Nature Comment. https://www.nature.com/articles/d41586-020-01812-9