Personeelsbeleid Voortgezet Onderwijs strategischer geworden, werkdruk blijft onverminderd hoog.

Onderzoekers van het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht hebben de ontwikkeling van strategisch personeelsbeleid in het voortgezet onderwijs onderzocht. Eén van de conclusies: de afstemming van dat beleid op onderwijskundige doelen is de afgelopen jaren verbeterd. De duurzame inzetbaarheid van medewerkers blijft echter onder druk staan, met name door de werkdruk en beperkte ontwikkelingsmogelijkheden die leraren ervaren.

Professor Eva Knies, professor Peter Leisink en promovendus Julia Penning de Vries evalueerden in opdracht van de VO-raad (de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs) en het ministerie van OCW het strategisch personeelsbeleid (strategisch human resource management, SHRM). In 2018 werd ook zo’n evaluatie gedaan, de huidige meting komt uit het najaar van 2020. In de nieuwe meting zijn naast alle schoolbesturen uit de sector ook schoolleiders en leraren bevraagd, dat geeft een nog completer beeld.

Betere afstemming op schooldoelen

Over het algemeen is het personeelsbeleid strategischer geworden, doordat het beter is afgestemd op externe ontwikkelingen en op de onderwijskundige schooldoelen. Eva Knies (ook één van de trekkers van de Future of Work hub aan de Universiteit Utrecht: “In regio’s in Nederland waar bijvoorbeeld teruglopende leerlingenaantallen zijn, of juist een lerarentekort, werken schoolbesturen samen om hierop in te spelen, ook door middel van personeelsbeleid.” Leraren zeggen in het onderzoek voldoende ondersteuning te ervaren van hun professioneel gedrag, maar er wordt onvoldoende gevraagd naar hun ondersteuningsbehoeften.

Schoolbesturen werken samen om in te spelen op problemen zoals het lerarentekort, ook door middel van personeelsbeleid.

Informatie daarover is volgens de onderzoekers wel essentiële input voor personeelsbeleid. Strategisch personeelsbeleid is dan wel strategischer geworden, tegelijk moet volgens de onderzoekers door schoolbesturen worden onderkend dat met name de toepassing voor verbetering vatbaar is. Het gesprek tussen bestuur, schoolleiding en medewerkers is daarin een belangrijke pijler.

Duurzame inzetbaarheid onder druk

De conclusie uit 2018 dat de duurzame inzetbaarheid van medewerkers onder druk staat, blijft onverkort van toepassing. Verschillende arbeidsrisico’s (zoals werkdruk en agressie en geweld) komen in verschillende mate voor, maar slechts een minderheid van de scholen heeft in sterke mate daarop gerichte beleidsmaatregelen. Ruim de helft van de leraren ervaart in sterke mate werkdruk. Maatregelen gericht op agressie, geweld en onveilige situaties worden vaker getroffen dan maatregelen gericht op werkdruk en emotioneel zwaar werk.

Invloed van de coronapandemie

De coronacrisis speelt zeker een rol in de uitkomsten. Er is veel gevraagd van het onderwijspersoneel om het onderwijs zo goed mogelijk (online/hybride) te laten doorgaan en sommige scholen hebben daardoor niet kunnen meewerken aan het onderzoek. De onderzoekers bedanken dan ook alle besturen, schoolleiders en leraren die bereid waren om een vragenlijst in te vullen. De coronacrisis is ook opgenomen in de vragenlijsten. Er zaten vragen in als: “In hoeverre is er door de coronapandemie verandering gekomen in de manier waarop het werk wordt uitgevoerd?” In de uitkomsten zag je de impact van de pandemie bijvoorbeeld in het feit dat schoolbesturen rapporteren dat leiderschap meer top-down en sturend is en er minder gelegenheid is voor overleg. 

Een completer beeld

Doordat in deze meting naast besturen ook schoolleiders en leraren zijn bevraagd, hebben de onderzoekers een beter inzicht in de doorwerking van het beleid en de aandachtsgebieden voor de werkenden zelf. 

Wat valt op? Besturen en schoolleiders zijn over het algemeen positiever over strategisch personeelsbeleid en leiderschap dan leraren.

Onderzoeker Julia Penning de Vries: “Wat valt op? Besturen en schoolleiders zijn over het algemeen positiever over strategisch personeelsbeleid en leiderschap dan leraren. We hebben de reden hiervoor in dit rapport niet nader onderzocht, maar wel in ander onderzoek. Dit is namelijk precies het onderwerp van mijn promotieonderzoek. Het heeft onder andere te maken met de verwachtingen die leraren hebben van de toepassing van het personeelsbeleid door hun leidinggevende en diens leiderschap.” Julia Penning de Vries promoveert op dit onderwerp \op 30 april 2021 aan de Universiteit Utrecht.