Open je geest (en niet alleen je mond ;-)): over sleutels tot succes in niet-disciplinaire onderzoek en onderzoekssamenwerkingen

Welke inzichten kan je vergaren door je geest open te stellen voor andere ideeën? In deze blog van de Utrecht Young Academy bespreekt dr. Mira Scholten wat je kan leren van interdisciplinair onderzoek door meer te luisteren naar anderen.

"Om inter-/multi-/transdisciplinair onderzoek te doen (of niet-disciplinair, als overkoepelende term) of samenwerkingen te vormen in onderzoek, is er allereerst kennis nodig over onderlinge verschillen en dus over elkaar, voornamelijk bij onderzoek waarbij verschillende beleidsgebieden, rechtsgebieden, literatuurstromen en disciplines betrokken zijn. Hierbij gaat het over het leren van elkaars terminologie en definities, manier van denken en doen, veelgebruikte methodes en aanpak van onderzoek, inclusief het publiceren en verspreiding van kennis. Hierdoor kan het opbouwen van deze samenwerkingen of het uitvoeren van dit soort onderzoek meer tijd kosten, maar de kans dat dit de moeite waard is kan erg aantrekkelijk zijn. Aangezien het essentieel is om elkaar eerst goed te begrijpen: open je geest (en niet alleen je mond ;-))." 

Wees niet die persoon in de ruimte die alleen luistert om te reageren; luister om te begrijpen.

Openstellen voor andere standpunten

"Mensen zeggen misschien dat ze goed kunnen multitasken, maar het brein is effectiever wanneer het zich richt op minder taken tegelijkertijd. Bij het luisteren om te begrijpen is het dus soms nodig om vaker stil te zijn en hierdoor meer te leren. Bij niet-disciplinair onderzoek kom je in aanraking met verschillende meningen, definities, uitdagende dilemma’s en benaderingen. Het kost tijd en moeite om je mentaliteit aan te passen naar andere definities en standpunten. Deze stap uit de comfortzone van je kennis kan ongemakkelijk of zelfs eng zijn, maar is essentieel voor verdere ontwikkeling en verrijking van je kennis.

Als je gelooft dat iets mogelijk is, zal je verstand zoeken naar mogelijkheden.

Om deze stap te nemen is er een pauze nodig van de ‘normale’ gang van zaken en een stap buiten jezelf (in jouw brein). Luister simpelweg naar anderen, bijvoorbeeld naar hun bijdrage tijdens een vergadering of samenwerkingsproject of tijdens het lezen van literatuur uit verschillende disciplines. Probeer niet (in gedachten of woorden) alle verschillen in definities en concepten aan te wijzen en te zoeken naar jouw 'betere' manier van doen. Onze geest vormt vaak ideeën in de richting van onze eigen gedachten. Als je gelooft dat iets mogelijk is, zal je verstand zoeken naar mogelijkheden. Als je gelooft dat iets niet mogelijk is, zal je geest zich echter richten op redenen waarom dit niet mogelijk is.

Om te leren is het daarom beter om je geest open te stellen voor andere standpunten en je te verdiepen in deze verschillende dingen door jezelf en de andere partij de vraag te stellen ‘waarom’. Waarom noemen zij/jij het X en Y? Waarom benaderen zij/jij het vanuit dit standpunt en niet een ander standpunt? Wat proberen zij te bereiken en wat wil ik bereiken? Waarom beschouw ik deze aanpak als anders dan mijn eigen aanpak of definitie? Hoe ontstond dit idee in eerste instantie? De kans is groot dat je hierdoor aan de kern van het probleem komt, of minder verschillen in terminologie, methoden, structuur ontdekt dan verwacht."

Open je geest om de verschillen in aanpak en focus te begrijpen zonder directe reactie, vooral op een ‘mijn manier of geen manier’. Dit blijkt een van de essentiële manieren om met verschillen om te gaan bij het bevorderen van vooruitgang, het aanpakken van problemen, het verrijken van kennis binnen je discipline en voor samenwerking (ook multicultureel).

Eén vraag met meerdere manieren van aanpak

"Zelf heb ik ervaring opgedaan met de studies Rechtsgeleerdheid, Politicologie (Internationale Betrekkingen) en Economie aan verschillende universiteiten binnen meerdere landen. Ik probeer literatuurstromen (en deskundigen op deze gebieden, hopelijk meer in de toekomst) samen te brengen in de benadering van het hoofdconcept van mijn onderzoek – handhaving van de wet binnen de EU. Het is een zeer verrijkende oefening om te kijken hoe verschillende disciplines, of secties binnen één discipline zoals Rechtsgeleerdheid, relevante vragen beantwoorden over hoe EU-wetten (moeten) worden nageleefd (of niet). Het overkoepelende doel is vaak vergelijkbaar: zorgen voor naleving van normen en beleidsdoelstellingen en andere ‘hogere normen’ zoals de rechtsstaat. De aanpak verschilt echter door een focus op andere problemen en gebruik van andere methodes en presentatie. De een benadert het meer vanuit de vraag welke beleidsdoelen zijn gesteld, en door wie, hoe en waarom. De ander onderzoekt welke regels het bereiken van deze doelen ondersteunen en of deze regels gevolgd (kunnen) worden. De derde gaat over wanneer welke handhavingsregimes beter en dus effectiever kunnen zijn.

Het voordeel (voor mij) van deze studies bij elkaar is de veelomvattende benadering van de vraag hoe wetten beter nageleefd kunnen worden binnen de EU, en waarom, wanneer en hoe, voornamelijk bij het zoeken naar oplossingen. Zou de herformulering van een wet bijvoorbeeld het probleem van niet-handhaving kunnen 'oplossen'? Of zullen we ook kijken naar het proces achter de herformulering, en de voorkeuren op het gebied van besluitvorming en naleving? De bevindingen uit één discipline helpen (mij) dus om punten in de literatuur van een andere discipline te vinden waar oplossingen worden aangedragen; ingewikkelde problemen vragen om geavanceerde oplossingen."

Benadering van onderzoek door politicologen, economen en juristen

"Het kan echter een uitdaging zijn om artikelen te lezen uit deze disciplines en naar presentaties te luisteren van relevante ervaringsdeskundigen, zeker als je in een discipline ben ingebed. Grofweg zijn politicologen en economen meer tijd kwijt aan het presenteren en verantwoorden van de methode, en het bieden van een uitgebreid overzicht van bronnen over wat al bekend is, in vergelijking met het uitleggen van ‘wat nu verder dan?’ van hun bevindingen. Juristen lijken ruwweg het ‘tegenovergestelde’ te doen; ze kunnen te snel oordelen zonder een diepgaande beschrijving van methode, een overzicht van bestaande literatuur over het onderwerp en een uitleg van de toegevoegde waarde van het onderzoek. 

Door nuttige inzichten van anderen kan je innoveren en kennis vergroten

Is de ene manier effectiever dan de andere in de benadering van naleving en hoe het onderzoek wordt gedaan? Niet wezenlijk, maar sommige manieren zullen door onderwijs en andere ervaringen meer vertrouwd voelen voor je. Het is waardevol om je hiervan bewust te zijn, verschillen op te merken en te overwegen welke sterke en mogelijk minder sterke (‘vooringenomen’) punten in je aanpak verwerkt kunnen worden. Door nuttige inzichten van anderen kan je innoveren en kennis vergroten, ook wat betreft methodes en presentatie. Dit zijn slechts enkele inzichten die ontstaan wanneer je probeert je geest te openen om anderen te begrijpen." 

Mira Scholten, PhD. Lid van de Utrecht Young Academy. Universitair hoofddocent EU rechtshandshaving.