ODISSEI gaat een bevolkingsmacroscoop bouwen en de afdeling M&S helpt mee
NWO kent de nationale onderzoeksinfrastructuur ODISSEI een onderzoeksbeurs toe van 16 miljoen euro.
NWO kent de nationale onderzoeksinfrastructuur ODISSEI een onderzoeksbeurs toe van 16 miljoen euro. Daarmee gaan onderzoekers van de afdeling Methoden en Statistiek (M&S) samen met andere universiteiten en kennisinstellingen de eerste bevolkingsmacroscoop ter wereld bouwen. Met deze Macroscoop kunnen onderzoekers sociale verandering, desinformatie en vertrouwen meten en volgen.
Vergelijk het met de uitvinding van de microscoop: opeens konden we zien wat er binnenin een cel gebeurde. De Macroscoop gaat de verborgen dynamiek van samenlevingen zichtbaar maken.
Een lens op de samenleving
- Hoe verspreidt desinformatie zich?
- Waarom blijven sommige gemeenschappen veerkrachtig terwijl andere uit elkaar vallen?
- Hoe wordt binnen de Nederlandse samenleving vertrouwen opgebouwd, en wat maakt dat vertrouwen afbrokkelt?
Om dit soort vragen te beantwoorden is data nodig. Heel veel data, bijvoorbeeld van het Centraal Bureau voor de Statistiek en data uit wetenschappelijk onderzoek. En er is een infrastructuur nodig om die data veilig te combineren, verwerken en doorzoeken. Die infrastructuur kan dankzij de subsidie gebouwd worden. Daniel Oberski, hoogleraar bij Methoden en Statistiek en wetenschappelijk directeur van ODISSEI, ziet de bevolkingsmacroscoop als een lens. “Nederland heeft onderzoeksinfrastructuren van wereldklasse opgebouwd”, zegt hij. “De Macroscoop verbindt deze infrastructuren en biedt ons een nieuwe lens op de samenleving.”
ODISSEI: Open Data Infrastructure for Social Science and Economic Innovations
ODISSEI is een nationale onderzoeksinfrastructuur die data uit de sociale wetenschappen bij elkaar brengt en verrijkt met gegevens uit overheidsregisters en online bronnen. Alle faculteiten sociale wetenschap van Nederland zijn lid van ODISSEI. Binnen de Universiteit Utrecht zijn naast de faculteit Sociale Wetenschappen (FSW) ook de faculteiten Geowetenschappen en REBO lid.
De subsidie voor de Macroscoop is toegekend aan ODISSEI en Clariah, ODISSEI’s zusterinfrastructuur van de geesteswetenschappen.
Rekenkracht
Voor onderzoekers kan de Macroscoop een wereld van verschil maken. Bijvoorbeeld voor Ana Macanović, universitair docent bij Sociologie. Zij onderzoekt hoe samenwerkingsrelaties ontstaan via taal en mediabeeldvorming. “Hoewel large language models van onschatbare waarde zijn voor tekstanalyse, is een transparante open-source modelinfrastructuur essentieel om wetenschappelijke data te beschermen zonder in te leveren op rekenkracht,” legt ze uit. “De Macroscoop zal hierbij van cruciaal belang zijn.”
Flink bedrag voor FSW
Naast Daniel Oberski gaan ook Peter Lugtig, Laura Boeschoten en Erik-Jan van Kesteren aan de Macroscoop werken. Dat betekent dat de faculteit Sociale Wetenschappen een aandeel van ongeveer € 4,8 miljoen heeft in deze subsidie.