NWO Diversity & Inclusion Initiative Award toegekend aan WICS en ICS Diversity Committee

Vrouwelijke pioniers in de informatica maken zich hard voor meer diversiteit

In een vakgebied waar mannen vaak de overhand hebben, maken drie vrouwen van het Departement Informatica en Informatiewetenschappen (ICS) het verschil. Met initiatieven zoals het netwerk Women in Information and Computing Sciences (WICS) en het ICS Diversity Committee zorgen ze ervoor dat vrouwen en andere ondervertegenwoordigde groepen beter vertegenwoordigd worden in de wetenschap. Ze creëren mentorschapskansen en bouwen aan een inclusievere cultuur binnen de afdeling. Onlangs kregen ze hiervoor de NWO Diversity & Inclusion Initiative Award, wat laat zien dat technologie niet alleen voor iedereen gemaakt moet worden, maar ook door iedereen.

Vrouwelijke pioniers in de informatica maken zich hard voor meer diversiteit
Bijeenkomst met studenten: Ask Me Anything

“Een paar jaar geleden moest ik echt zoeken op andere verdiepingen om te kijken of hier überhaupt nog andere vrouwen werkten,” zegt Anja Volk, hoogleraar Music Information Computing en mede-oprichter van Women in Computing Sciences (WICS) en het ICS Diversity Committee. WICS ontstond uit een simpele maar belangrijke behoefte: meer vrouwen aantrekken naar de informatica én een netwerk bieden om elkaar te steunen. “We begonnen met informele lunches,” vertelt Volk. Die lunches werden al snel een plek waar vrouwen hun ervaringen en uitdagingen konden delen.

Een vliegende start

Maartje de Graaf, universitair docent Human-Computer Interaction, herinnert zich hoe het balletje snel begon te rollen: “Op een gegeven moment kwam het afdelingsbestuur naar een van onze bijeenkomsten en realiseerde zich dat het hele bestuur uit mannen bestond. Dat was wel even een wake-up call.” Sindsdien is er meer aandacht gekomen voor diversiteit, zoals de aanstelling van vrouwelijke hoogleraren. Tegenwoordig werkt WICS nauw samen met het ICS Diversity Committee, dat in 2020 werd opgericht om inclusiviteit te stimuleren binnen de afdeling. Ze organiseren lezingen, workshops en paneldiscussies over onderwerpen zoals genderidentiteit, cultuur en neurodiversiteit.

Er is vaak weerstand tegen plekken die exclusief voor vrouwen zijn. Sommige mensen snappen niet waarom zulke safe spaces nodig zijn

Uitdagingen

WICS begon in 2017, tijdens het Westerdijkjaar – een eerbetoon aan Johanna Westerdijk, de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland. Maar het ging niet altijd zonder slag of stoot. “Er is vaak weerstand tegen plekken die exclusief voor vrouwen zijn,” legt Tamara Mchedlidze, universitair docent Visualisation and Graphics, uit. “Sommige mensen snappen niet waarom zulke safe spaces nodig zijn.”

Ook moesten ze omgaan met onbewuste vooroordelen en scepsis. “Ik ben vaak aangezien voor een student of werd gevraagd of ik mijn man volgde toen we verhuisden,” vertelt De Graaf. Zulke momenten benadrukken waarom WICS nodig is: vrouwen hebben een plek nodig om hun verhalen te delen en elkaar te steunen.

Tekst gaat verder onder het gele blok.

Johanna Westerdijk

Johanna Westerdijk werd in 1917 de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland en gaf de wetenschap een enorme boost. Haar werk op het gebied van plantenziekten is nog steeds een inspiratie voor wetenschappers. Ze liet zien dat doorzetten loont en dat diversiteit in de wetenschap essentieel is voor vooruitgang.

Rolmodellen maken het verschil

Een van de grootste successen van WICS is dat vrouwelijke rolmodellen nu veel zichtbaarder zijn. Het aantal vrouwen in de afdeling is gegroeid van 10 procent in 2017 naar 35 procent in 2024. Dat zorgt voor meer verbondenheid, zowel bij vrouwelijke medewerkers als bij studenten. Ook buiten de universiteit zijn ze actief. De Graaf bezoekt bijvoorbeeld basisscholen om kinderen te vertellen over informatica en robotica. “Ik wil dat kinderen zien dat professoren niet alleen grijsharige mannen in laboratoriumjassen zijn,” zegt ze.

Vroeger was ik vooral boos over de obstakels die ik tegenkwam. Maar door samen te werken heb ik geleerd die energie te gebruiken om echt iets te veranderen

Samen groeien

De vrouwen zelf hebben door het initiatief ook persoonlijke groei doorgemaakt. Volk: “Vroeger was ik vooral boos over de obstakels die ik tegenkwam. Maar door samen te werken heb ik geleerd die energie te gebruiken om echt iets te veranderen.” Voor Mchedlidze is WICS zelfs een reden om bij Utrecht Universiteit te blijven. “Het maakt echt uit dat er mensen om je heen zijn die hetzelfde denken als jij. Zonder dit initiatief had ik misschien al wel overwogen om naar een andere universiteit te gaan.”

De Graaf benadrukt hoe belangrijk het is om bondgenoten te hebben: “Het is ontzettend fijn als er mensen zijn die begrijpen wat je doormaakt.” WICS werkt ook samen met andere afdelingen en faculteiten, zoals Young Women in Geoscience (YWoG) bij Geowetenschappen, en met nationale commissies zoals de EDI-werkgroep bij IPN.

De weg vooruit

Met de NWO-prijs in de hand willen ze de komende jaren nog meer doen. Ze plannen workshops over authenticiteit, gesprekken tussen studenten en professoren, en blijven zich inzetten voor outreach. “Tegen 2040 hoop ik dat de universiteit een plek is waar iedereen – niet alleen vrouwen – zich veilig voelt om zich uit te spreken en te groeien,” zegt Mchedlidze.