Nu moeten we het momentum vasthouden en de krachten bundelen

Elk jaar publiceert Trouw in het najaar de ‘Duurzame 100’, een lijst met 100 organisaties die zich in dat jaar succesvol hebben ingezet voor een duurzame toekomst. In 2024 kwam Stichting Rechten van de Natuur op de 1^e plek. Een mooie aanleiding om in gesprek te gaan met alumnus Keelin O’ Connor (Biologie, 1995), die voorzitter is van het bestuur van de stichting.

Wat doet de stichting Rechten van de Natuur?

Onze ultieme missie is dat de natuur als rechtspersoon wordt opgenomen in de Nederlandse grondwet, zodat haar rechten op dezelfde manier verdedigd en beschermd kunnen worden als bij een mens. Op dit moment zijn er wel een aantal grote multinationals die de status van rechtspersoon hebben, maar de natuur niet. Terwijl we allemaal onderdeel zijn van de natuur, het is niet iets dat buiten ons staat. Maar zoiets is niet zomaar geregeld, dat proces gaat nog jaren kosten. We zijn nu vooral bezig met de weg ernaartoe, door maatschappelijk draagvlak te creëren en een burgerbeweging te mobiliseren. Stichting Rechten voor de Natuur bestaat nog geen jaar, we staan aan de start. Gelukkig hoeven we niet bij nul te beginnen, verschillende mensen en initiatieven zijn al jaren bezig met het onderwerp. Zoals Tineke Lambooy (hoogleraar Ondernemingsrecht, Nyenrode) die onderzoek doet naar de groeiende roep om rechten toe te kennen aan bergen, bossen of rivieren. En Jan van de Venis, die zich inzet voor mensenrechten in relatie tot milieu en klimaatverandering. Er bestaat een Ambassade voor de Noordzee en er zijn ook initiatieven voor rechten voor de natuur in Limburg, voor de Waddenzee en de Maas. Als stichting zijn wij er niet voor één gebied, lokaal, regionaal of zelfs nationaal. Onze taak is overkoepelend, we zijn een ondersteunend, verbindend orgaan en gesprekspartner voor overheden en burgers, die we kunnen helpen om hun eigen gebied een stem en rechten te geven.

Hoe hebben jullie gevierd dat de stichting op de 1^e plek staat in de Trouw Duurzame 100?

Eigenlijk hebben we dat nog niet gedaan. We voelen allemaal aan welke enorme verantwoordelijkheid er nu op ons rust. Binnen heel korte tijd zijn we beloond met een topprijs, dat is prachtig natuurlijk. Dat momentum moeten we vasthouden en tegelijk voldoen aan de grote verwachtingen die er zijn. We gingen heel snel van ‘Oh, dit is fantastisch!’ naar ‘En nu?’
Nu moeten we goed luisteren naar alle mensen die al jaren bezig zijn met rechten voor de natuur en leren van wat zij allemaal gedaan en bereikt hebben. Dit is het moment om de krachten te bundelen.

Wat merken jullie als organisatie van de uitverkiezing?

Veel positieve reacties en aandacht voor de zaak. We hebben er behoorlijk wat volgers bij gekregen en nieuwe inschrijvingen voor de nieuwsbrief. Tegelijkertijd zijn we ons ervan bewust dat niet iedereen onze zienswijze deelt. Het is daarom belangrijk om te luisteren naar de stemmen die zich afvragen ‘Hoezo rechten voor de natuur? We kunnen de rechten van alle mensen nog niet eens waarborgen.’ Dat zijn belangrijke vragen en het is onze verantwoordelijkheid om in gesprek te gaan. Rechten voor alle mensen, inclusief vrouwen en kinderen, rechten voor dieren: we zijn op al die gebieden voorlopig nog niet klaar. Het duurt lang, het is nooit af en voortdurende aandacht is vereist. Dat die doelen nog niet bereikt zijn zou ons er niet van moeten weerhouden om daarnaast ook andere dingen op te starten en nieuwe wegen te openen.

Ik kan niet leven zonder iets te doen voor de natuur en de mens.

Waarom wilde je in het bestuur van de stichting?         

Tot 2023 was ik directeur van NatuurWijs, een stichting voor natuureducatie verbonden aan Staatsbosbeheer, en hoewel ik de pensioengerechtigde leeftijd heb bereikt ben ik daar echt nog niet aan toe. Ik kan niet leven zonder iets te doen voor de natuur en de mens. Ik kwam Jessica (den Outer, directeur Rechten van de Natuur) tegen bij een bijeenkomst en ik was zo onder de indruk van haar. We hadden een klik en hielden contact. Zij heeft mij overtuigd van het belang van rechten voor de natuur. Toen ze belde en vroeg of ik bestuursvoorzitter wilde zijn voor de stichting zei ik natuurlijk direct ja. Het is een geweldige club betrokken jonge mensen met enorme energie en zorg voor de wereld. Lovenswaardig. Ik zie bij mijn eigen kinderen ook dat bewustzijn in elke keuze, hoe ze zich steeds afvragen hoe ze zich kunnen inzetten voor de wereld.

Wat was jouw droom als student?

Mijn droom was afstuderen. Na mijn studie Medical Laboratory Sciences in Ierland en een aantal jaren ontwikkelingswerk in Lesotho, Zuidelijk Afrika, belandde ik in Nederland. Ik wilde graag hier verder studeren. Als 32 jarige deeltijder zat ik weer in de klas bij jonge studenten. In die periode kreeg ik ook twee kinderen. Ik was bezig met ontwikkelingsbiologie en kreeg een fantastisch aanbod om mijn afstudeeronderzoek te gaan doen bij het Hubrecht Instituut. Maar ja, je moest daar ook bereid zijn om tot in de late uren aan experimenten door te werken en ik was zwanger. Mijn studiementor bij Biologie, die me heel goed heeft geholpen, echt een pluim voor de universiteit, vroeg me ‘wat wil je het liefst?’ En ik zei ‘ afstuderen’. Ik ben pragmatisch en ben toen geswitcht naar Didactiek van de Biologie. Een ontzettend interessant vakgebied, dat bij me bleek te passen. Het was heel goed om mezelf opnieuw uit te vinden op dat moment. En het is me gelukt, ik studeerde net voor mijn veertigste af, met twee baby’s en een negenjarige. Alle drie hebben zij inmiddels ook een studie gevolgd bij Universiteit Utrecht. En ik heb het drukker dan ooit. Mijn werk voor de stichting is geweldig en ik geniet enorm van het begeleiden van jonge mensen. Ik neem nog altijd verantwoordelijkheid voor mijn natuurlijke omgeving.