“Nieuw coronavirus ook afkomstig van vleermuizen, niet van slangen”
Onderzoekers Universiteit Utrecht concluderen
Bij meer dan 2700 mensen is het nieuwe coronavirus vastgesteld, 81 patiënten zijn inmiddels overleden. Wat is het coronavirus eigenlijk en lopen we in Nederland ook gevaar? We vroegen het onderzoekers Berend-Jan Bosch en Raoul de Groot, beiden viroloog bij Infectieziekten en Immunologie (faculteit Diergeneeskunde). Zij doen samen met hun collega’s onderzoek naar coronavirussen.
Wat zijn coronavirussen?
“Coronavirussen komen wereldwijd veel voor – ze vormen een grote familie van virussen die in tal van diersoorten ziekte kunnen veroorzaken. Bij landbouwhuisdieren zorgen coronavirussen voor problemen, zoals groeivertraging en sterfte. Het Porcine Epidemische Diarree Virus veroorzaakt bijvoorbeeld ernstige diarree en veel sterfte bij jonge biggen. In Azië en Amerika leidt dit virus tot grote verliezen in de varkensindustrie. En ook de pluimveesector lijdt wereldwijd flink aan de gevolgen van infecties veroorzaakt door coronavirussen. Bij mensen veroorzaken coronavirussen doorgaans gelukkig alleen een verkoudheid. Coronavirussen die van dieren naar mensen overspringen, kunnen daarentegen wél ernstige ziekte veroorzaken. Dit zagen we bij de coronavirussen SARS- en MERS-coronavirus die recent ernstige luchtweginfecties veroorzaakten bij mensen.
Het nieuwe coronavirus, voorlopig aangeduid als nCoV-2019, behoort tot dezelfde virusfamilie als het SARS-virus. Beide virussen komen in allerlei varianten voor bij verschillende soorten vleermuizen. Ook het nieuwe virus veroorzaakt ernstige lage luchtweginfecties (longontsteking) met mogelijke fatale afloop. Beide virussen gebruiken bovendien dezelfde receptor om hun gastheercel binnen te dringen. Maar er zijn aanzienlijke verschillen tussen het nieuwe virus en het oorspronkelijke SARS-virus, waardoor het nog onduidelijk is hoe en hoe snel dit virus zich verspreidt en hoe gevaarlijk het is voor de mens.”
Wat is de bron? En wat is de link met dieren en mensen?
“Dit virus is vrijwel zeker afkomstig van vleermuizen en genetisch vrijwel identiek aan een virus dat eerder in vleermuizen is gevonden. Maar we weten nog niet of dit virus direct vanuit vleermuizen komt of via een ander zoogdier. Het verhaal dat nu de ronde doet dat het virus bij slangen vandaan komt, is ongefundeerd en blijkt niet uit de analyse van erfelijk materiaal.”
Hoe verspreidt het virus zich?
“Het virus verspreidt zich van mens op mens, vermoedelijk via de lucht. De efficiency van verspreiding kan vooralsnog niet met zekerheid worden vastgesteld. Of er andere verspreidingsroutes zijn, bijvoorbeeld via indirect contact met besmette materialen, is nog niet bekend.”
Wat is de rol van de onderzoekers van de Universiteit Utrecht?
“Wij hebben eerder onderzoek gedaan naar SARS en MERS. We hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van diagnostische testen, het opsporen en analyseren van beschermende antistoffen. We hebben ook onderzocht welke gastheermoleculen ze gebruiken en hoe een infectie tot stand komt. Initiatieven om onze expertise ook in te zetten voor nCoV-2019 zijn in gang gezet.”
Lopen wij gevaar?
“Vooralsnog niet. De uitbraak bevindt zich nog steeds in een pril stadium en de afloop is ongewis. Hopelijk hebben de maatregelen effect en kan de epidemie beteugeld worden. De mogelijkheid dat het virus zich uitbreidt en tot een wereldwijde epidemie leidt, kunnen we niet uitsluiten. De komende weken en maanden zullen bepalend zijn.”
