Naomi Ellemers voorzitter van Commissie Ongewenst Gedrag

De KNAW gaat, op verzoek van de minister van OCW, adviseren over ongewenst gedrag in de wetenschap. Wat zijn de gevolgen van ongewenst gedrag voor wetenschappelijke integriteit? Hoe kunnen de structurele en culturele factoren die tot ongewenst gedrag leiden, doorbroken worden? Het advies moet concrete aanbevelingen leveren, die de wetenschap tot een sociaal veiliger werkomgeving kunnen maken. Het advies is een onderdeel van het Nationaal Actieplan diversiteit en inclusie in wetenschappelijk onderwijs en onderzoek, dat in september 2020 van start is gegaan. Voorzitter van de commissie is de Utrechtse Universiteitshoogleraar Naomi Ellemers. Zij is sociale en organisatiepsycholoog, en een van de initiatiefnemers van Athena’s Angels.

Vorig jaar publiceerde het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH), evenals de vakbonden FNV en VAWO, onderzoek naar sociale veiligheid waaruit blijkt dat machtsmisbruik, intimidatie, en (seksueel) ongewenst gedrag ook in de Nederlandse wetenschap regelmatig voorkomt, en vele vormen kent. Ellemers: “Dit is hetzelfde beeld dat we in andere landen zien, en dat we ook kennen van de meldingen die wij als Athena’s Angels regelmatig ontvangen. De verschijningsvormen die nu zijn gedocumenteerd maken duidelijk dat dit soort wangedrag ook gevolgen heeft voor de wetenschappelijke integriteit, bijvoorbeeld wanneer het ertoe leidt dat data, auteurschappen, of relevante informatie niet bij de juiste personen terechtkomen. In de wetenschappelijke literatuur is veel bekend over randvoorwaarden die dit soort wangedrag in stand houden, en de bestrijding ervan bemoeilijken. Door gebruik te maken van deze inzichten, en te leren van eerdere ervaringen met specifieke gevallen hoopt de commissie maatregelen voor te stellen die in de praktijk werkbaar en effectief zijn”.

Werking bestaande meldingsstructuren

De KNAW zal in haar advies voortbouwen op de bevindingen uit het rapport van het LNVH en andere relevante onderzoeken, en kijken naar ongewenst gedrag ten opzichte van alle groepen en personen in de wetenschap. De KNAW zal daarbij onder meer ingaan op mogelijke (preventieve) maatregelen en de werking van de bestaande meldingsstructuren voor de aanpak van ongewenst gedrag.

Commissie ongewenst gedrag

De Akademie heeft voor het advies de commissie 'Voedingsbodem en preventie van ongewenst gedrag in de wetenschap' ingesteld met als leden: 

•    Naomi Ellemers, universiteitshoogleraar, sociale en organisatie psycholoog, Universiteit Utrecht (voorzitter),
•    Halleh Ghorashi, hoogleraar diversiteit en inclusie, Vrije Universiteit, 
•    Huub Dijstelbloem, hoogleraar wetenschapsfilosofie, Universiteit van Amsterdam, 
•    Frank Baaijens, hoogleraar biomechanica, Technische Universiteit Eindhoven, 
•    Yvonne Erkens, universitair hoofddocent arbeidsrecht, Universiteit Leiden, 
•    Marian Joëls, hoogleraar neurobiologie, Universitair Medisch Centrum Groningen,
•    Michael Wise, directeur SRON, en 
•    Sandra Groeneveld, hoogleraar Public Management, Universiteit Leiden.

De commissie zal tijdens het adviestraject nauw contact onderhouden met relevante partijen. Het advies zal eind 2021 verschijnen.