Miljoenensubsidie voor onderzoek naar de ‘algoritmische samenleving’

In het kader van het programma Zwaartekracht kent het kabinet 21,3 miljoen euro toe aan ‘De algoritmische samenleving’. Dit project is een samenwerking tussen verschillende universiteiten, om de implicaties van het toenemend gebruik van geautomatiseerde besluitvorming en Artificial Intelligence (AI) te onderzoeken. Het team dat is verbonden aan de Universiteit Utrecht mag een aandeel van ongeveer 3,5 miljoen euro verwachten.

Het gebruik van AI en digitale technologieën in de wereld om ons heen neemt steeds verder toe en dat heeft tal van juridische, ethische, maatschappelijke en democratische implicaties. In het project ‘De algoritmische samenleving’ (ALGOSOC) onderzoeken wetenschappers van vijf Nederlandse universiteiten, onder leiding van de Universiteit van Amsterdam (UvA), hoe we binnen de ontwikkeling van (semi-)geautomatiseerde processen, waaronder Artificial Intelligence, publieke waarden en mensenrechten kunnen waarborgen.

Het ALGOSOC-project wordt uitgevoerd door een nationaal consortium. De deelnemers hierin zijn, naast de UvA en UU: Erasmus Universiteit Rotterdam, Tilburg University en Technische Universiteit Delft.

Interdisciplinaire samenwerking helpt onderzoek naar digitale samenleving

Het Utrechtse team, dat een substantiële bijdrage aan dit Zwaartekrachtproject levert, staat onder leiding van universiteitshoogleraar Media en digitale samenleving José van Dijck en hoogleraar Publieke innovatie Albert Meijer, die voor de UU het focusgebied Governing the Digital Society (GDS) aansturen. Hoogleraar Fundamentele rechten Janneke Gerards, hoogleraar Innovatiestudies Koen Frenken, hoogleraar Data Science in Healthcare Daniel Oberski en projectleider van de Utrecht Data School Mirko Schaefer maken het team compleet.

Het team zal zich bezighouden met publieke waarden in algoritmische besluitvorming op drie gebieden: in de nieuwsmedia, binnen het rechtsstelsel en in de gezondheidssector.

“Deze toekenning is een signaal dat de Nederlandse samenleving veel belang hecht aan onderzoek naar de inrichting en besturing van onze digitale samenleving”, zegt Van Dijck. “De verankering van normen, waarden en rechten in algoritmisch gestuurde processen vereist de inzichten van samenwerkende juristen, datawetenschappers, mediaonderzoekers en bestuurskundigen. Met onze Utrechtse organisatie van interdisciplinair onderzoek in strategische thema’s en focusgebieden zijn we uitstekend geequipeerd om deze aanpak ook landelijk uit te rollen.”

Fundamentele rechten en publieke waarden

Het project wordt vanuit de Universiteit van Amsterdam geleid door Natali Helberger, universiteitshoogleraar Law and Digital Technology, with special emphasis on Artificial Intelligence, en universiteitshoogleraar Artificial Intelligence and Society Claes de Vreese.

“Geautomatiseerde besluitvorming wordt steeds meer een maatschappelijke realiteit. Op alle terreinen van ons leven, van gezondheid en het recht tot media en democratie, worstelen beleidsmakers en academici met de vraag of en hoe we geautomatiseerde besluitvorming in de samenleving kunnen toepassen”, aldus Helberger.

“De Zwaartekracht-financiering voor ons ALGOSOC-programma is een enorme kans om baanbrekende, interdisciplinaire inzichten te ontwikkelen die de ‘algoritmische samenleving’ zullen helpen om onze fundamentele rechten en publieke waarden te beschermen”, zegt Helberger, “en de noodzakelijke kaders voor governance tot stand te brengen. Ik ben trots dat ik aan deze cruciale uitdaging kan werken met een geweldig team van deskundigen.”