Middeleeuws getijdenboek keert terug naar Utrecht
De Bijzondere Collecties zijn een middeleeuws manuscript rijker: een getijdenboek met daarin een Utrechts draakje. Deze draakjes werden gebruikt om Utrechtse handschriften mee te versieren. In het getijdenboek is dat gebeurd in de typische ‘ Kroon en draak-stijl’. Dit toont aan dat het handschrift omstreeks 1470 moet zijn vervaardigd, toen deze stijl populair was. Het getijdenboek is na allerlei omzwervingen en beschadigingen uiteindelijk weer in Utrecht teruggekeerd.
Rond 1470 werden er talloze getijdenboeken in Utrecht geproduceerd. Ze waren voor mannen en vrouwen die geen monnik waren, maar wel een vroom leven wilden leiden en op gezette tijden en bij speciale gelegenheden de juiste gebeden wilden bidden en teksten wilden lezen. Voor de rijken werden getijdenboeken versierd met miniaturen en blinkend goud en zilver. In het nieuw verkregen getijdenboek (Hs. 35 A 18) zijn de versierde bladen allemaal verwijderd, waarschijnlijk door handelaren, die ze per stuk verkochten om er zo een hogere prijs voor te krijgen. Wat resteert blijft echter een belangrijke getuige van de Utrechtse productie van handschriften voor burgers en edelen aan het einde van de vijftiende eeuw.
Het handschrift heet nu het Gumbert-Gerritsen Getijdenboek, naar twee van zijn voormalige bezitters: Peter Gumbert (1936-2016), hoogleraar westerse paleografie en handschriftkunde te Leiden, en zijn leerling en goede vriendin, Gisela Gerritsen-Geywitz (1934-2023), specialiste in het Utrechtse penwerk waarmee ook dit handschrift is versierd. Het is aan de Bijzondere Collecties geschonken door de kinderen van Gisela en Wim Gerritsen (1935-2019), professor middeleeuwse Nederlandse letterkunde te Utrecht.
Wie meer wil weten over het getijdenboek en hoe het uiteindelijk weer in Utrecht terechtkwam, kan het online artikel ‘Het Gumbert-Gerritsen Getijdenboek: losse bladen, verbonden door vriendschap’ lezen. Het handschrift is ook gedigitaliseerd, zoals alle middeleeuwse handschriften van de Universiteitsbibliotheek Utrecht.