Merel Ritskes-Hoitinga nieuwe hoogleraar Evidence-based transitie proefdiervrije innovaties

Ritskes-Hoitinga focust op samenwerking bij streven naar proefdiervrije wereld

Portretfoto van Merel Ritskes-Hoitinga

Merel Ritskes-Hoitinga is per 1 juni 2022 benoemd tot hoogleraar Evidence-Based Transitie Proefdiervrije Innovaties bij de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek en onderwijs richt Ritskes-Hoitinga zich vooral op de samenwerking tussen academie, industrie en regelgevende instanties om samen tot richtlijnen en (snellere) acceptatie van alternatieven voor dierproeven te komen.

In Nederland en wereldwijd is een duidelijke beweging gaande richting proefdiervrije innovaties: onderzoek naar geneesmiddelen, voedselveiligheid en risico’s van chemische stoffen verbeteren zónder gebruik van proefdieren. Dat kan bijvoorbeeld met nieuwe technologieën, zoals organen-op-een-chip, kunstmatige intelligentie en virtual reality. Het onderzoek en onderwijs binnen deze thema’s gaan daardoor een grote vlucht nemen, wat de nieuwe leerstoel extra relevant maakt.

    Ik wil bewijs leveren dat we de transitie naar proefdiervrije innovaties kunnen en moeten versnellen

    Samenwerken met maatschappelijke organisaties

    Ik wil bewijs leveren dat het versnellen van de transitie naar proefdiervrije innovaties kan en moet, vertelt Merel Ritskes-Hoitinga gevraagd naar haar doel met deze leerstoel. Die wetenschappelijke onderbouwing is cruciaal. Maar net zo belangrijk is dat we deze nieuwe methoden dan ook daadwerkelijk in de praktijk gaan gebruiken, en dat ze geaccepteerd worden door wetgevende instanties voor zowel mens als dier. Daarvoor is transdisciplinair onderzoek en onderwijs nodig: we moeten ook met maatschappelijke organisaties samenwerken en niet alleen met andere wetenschappelijke disciplines.

    Openheid voor andere onderzoeksvormen 

    Utrecht is met het programma Transitie Proefdiervrije Innovatie Utrecht (TPI Utrecht) een voorloper in de ontwikkeling richting proefdiervrije innovaties. Wat kan er volgens Ritskes-Hoitinga (nog) beter in Utrecht? Het is belangrijk om in het onderwijs openheid te creëren voor andere manieren van onderzoek doen. Bijvoorbeeld met vragen als: hoe formuleer je de relevante onderzoeksvraag? Wat is er al bekend over dit onderwerp? Hoe kun je dit onderzoeken zonder dierproef? Welke stappen ga ik zetten en wie moet ik daarbij betrekken? Niet elke wetenschappelijke vraag vereist een dierproef. Systematische literatuurstudies, veterinaire patiënten, stakeholderanalyses, interviews en epidemiologische gegevens kunnen ook antwoord geven. Gelukkig wordt het expertisecentrum SYRCLE doorgezet in Utrecht. Dit biedt goede kansen om systematische reviews toe te passen op de uitdaging van de overgang naar proefdiervrije innovaties.

    Kroon op werk

    Deze leerstoel is voor mij de kers op de taart, de kroon op al mijn werk, de cirkel is rond, zegt Ritskes-Hoitinga enthousiast. Ik ben ooit begonnen op de afdeling Proefdierkunde bij Diergeneeskunde en ga nu op diezelfde faculteit werken aan proefdiervrije innovaties. Ik kijk enorm uit naar het opzetten van trans- en interdisciplinair onderwijs en onderzoek. Action learning – een continue cyclus van knelpunten en kansen inventariseren, onderzoeksvragen (her)formuleren, acties in gang zetten en evalueren - van docenten met studenten speelt daarin een grote rol, want docenten kunnen ook weer leren van studenten die nieuwe ideeën inbrengen.

    In mijn ervaring leidt het betrekken van gemotiveerde studenten – van diverse faculteiten - snel tot vruchtbare en stimulerende nieuwe onderwijs- en onderzoeksideeën. Daarom verheug ik me erop de motivatie en het potentieel van studenten en collega-docenten aan te boren. Zo kunnen we samen een bijdrage leveren aan het streven naar een proefdiervrije wereld.

      Loopbaan

      Merel Ritskes-Hoitinga (1960) studeerde Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht en was vervolgens een aantal jaar actief als proefdieronderzoeker, met als doel om zowel het welzijn van proefdieren als de kwaliteit van proefdieronderzoek te verbeteren. Ze promoveerde in 1992 aan de Universiteit Utrecht en werkte daarna als afdelingshoofd en Animal Welfare Officer bij Unilever Research Laboratory. Tussen 1996 en 2005 was ze Professor Laboratory Animal Science en hoofd van het Biomedical Laboratory van de University of Southern Denmark in Odense. Van 2005 tot 2017 was Ritskes-Hoitinga hoogleraar Proefdierkunde en hoofd van het Centraal Dierenlaboratorium van het Radboudumc. In 2006 richtte ze het 3Rs Research Centre op, wat later veranderde in SYRCLE, het SYstematic Review Centre for Laboratory animal Experimentation.Vanaf 2017 werd ze hoogleraar Evidence-Based Laboratory Animal Science bij het Radboudumc vanwege haar nieuwe focus op preklinische systematic reviews.

        Meer weten?