Makkelijker goed geïnformeerde besluiten nemen: UU en Datawerkplaats lanceren tool voor gemeenteraden
Data en kunstmatige intelligentie zijn niet slechts een IT-vraagstuk, maar ook een maatschappelijke opgave – iets wat vraagt om toezicht en beleid. Maar hoe kunnen volksvertegenwoordigers publieke waarden en de belangen van burgers behartigen bij data- en digitaliseringsvraagstukken? De Universiteit Utrecht en de Datawerkplaats ontwikkelden de Digitale Raadgever, een handige tool die gemeenteraadsleden helpt om beter geïnformeerde besluiten te nemen.
Gemeenteraden en digitalisering
De digitale transitie verandert het werk van gemeenten, maar raakt ook de burgers. Hoewel digitale technologie veel voordelen heeft voor gemeentes, bedrijven en burgers, brengt deze ook (onbedoelde) risico’s en dilemma’s met zich mee. Digitalisering raakt immers aan de publieke waarden en vraagt om publieke besluiten.
Gemeenteraden spelen hierbij een grote rol en dat is voor de meeste nog een uitdaging. Het Rathenau Instituut concludeerde in hun rapport ‘Raad weten met digitalisering’ (2020) al dat het voor raadsleden lastig is om zicht te krijgen op de maatschappelijke impact van digitalisering en de mogelijkheden voor bijsturing.
Technologie wordt nog te vaak gezien als neutraal, terwijl het dat helemaal niet is.
De Digitale Raadgever
Raadsleden zien technologie nog te vaak als ‘neutraal’, terwijl het dit niet is. Hierdoor herkennen ze ethische vraagstukken rondom bijvoorbeeld publieke waarden niet altijd. De Digitale Raadgever helpt hen deze vraagstukken te herkennen en om kritische vragen te stellen over hoe deze stukken afgewogen worden in beleid.
De Digitale Raadgever bestaat uit drie stappen en sluit daarmee aan bij de driedelige beleidscyclus van de gemeenteraad: beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming. De tool kan tijdens elk onderdeel van de besluitvorming worden gebruikt en helpt zo om samen in de fractie tot een waardeoordeel te komen.
Tools van Datawerkplaats
Onderzoekers Elise Renkema en David van den Berg ontwikkelden De Digitale Raadgever, onder begeleiding van hoogleraar Publieke Innovatie Albert Meijer en Mirko Schaefer, mediawetenschapper en onderzoeker op het gebied van Governing the Digital Society. Dit gebeurde in het kader van de Datawerkplaats, een samenwerkingsverband tussen de Universiteit Utrecht en lokale overheden.
De Digitale Raadgever past in een breder spectrum van tools van de Datawerkplaats. Alle zijn ontwikkeld rond het gebruik van data en technologie, zoals de Ethische Data Assistent (DEDA).