Liesbeth Bijlsma gestart als Senior Fellow: focus op onderwijsinnovatie en docentontwikkeling

In september 2023 is Liesbeth Bijlsma gestart als Senior Fellow bij het Centre for Academic Teaching and Learning (CAT). Ze gaat zich tijdens haar Senior Fellow track bezighouden met een project dat zich richt op onderwijsinnovatie en docentontwikkeling in het hoger onderwijs. Dit traject zal uiteindelijk leiden tot een leerstoel met focus op onderwijs. Belangrijk, want ondanks de waarde die de UU hecht aan goed onderwijs, zijn hoogleraren met een specialisatie in hoger onderwijs nog zeldzaam. Binnen de faculteit Bétawetenschappen is er met Liesbeth gesproken over haar benoeming.

Waarom is het belangrijk dat medewerkers van de faculteit Bètawetenschappen weten dat jij start als Senior Fellow bij het CAT?

Binnen mijn netwerk hoor ik terug dat veel docenten worstelen met het vraagstuk hoe studenten effectief te ondersteunen in hun ontwikkeling tot zelfstandige en kritisch denkende academici. Ook worstelen opleidingen met de groeiende studenten aantallen, de hoge werkdruk en het spanningsveld rondom de vaak kleinschalige onderwijsvormen die momenteel worden ingezet om vraag-gestuurd onderwijs neer te zetten. Ik hoop met mijn project, in samenwerking met de opleidingen binnen de faculteit, een bijdrage te leveren aan het oplossen van deze vraagstukken.

Binnen Bèta is er een professionaliseringslag gaande binnen het onderwijs. Innovatie en docentontwikkeling staan hoog op de agenda. In hoeverre sluit jouw aanstelling aan bij deze hernieuwde waardering voor het onderwijs?

Ik geloof dat de steun van de faculteit voor mijn aanstelling als Senior Fellow een belangrijke uiting is van het belang wat de faculteit hecht aan onderwijs. Zij erkennen hiermee het belang van meer onderwijshoogleraren en nemen hiermee ook de verantwoordelijkheid om hier invulling aan te geven. Verder laat de faculteit zien dat zij het belangrijk vindt om carrièreontwikkeling in het onderwijsdomein te stimuleren, wat een belangrijke blijk van erkenning en waardering is voor iedereen die met hart en ziel werkt aan goed onderwijs. Ook sluit het mooi aan bij andere initiatieven die er lopen om docentontwikkeling en onderwijsinnovatie te stimuleren en professionaliseren.

Waarom is het belangrijk dat meer hoogleraren onderwijs als centrale focus hebben?

Onderwijs wordt gezien als een van de kerntaken van de universiteit. Lang werd gedacht dat de kwaliteit van de docent samenhing met de onderzoeks output. Met andere woorden: een goede onderzoeker is vast ook een goede docent. Inmiddels weten we dat doceren een expertise op zichzelf is. Vanuit dat perspectief is het eigenlijk gek dat er nog maar zo weinig hoogleraren zijn die onderwijs als centrale focus hebben.

Ik geloof dat de steun van de faculteit voor mijn aanstelling als Senior Fellow een belangrijke uiting is van het belang wat de faculteit hecht aan onderwijs.

Wat maakt het Senior Fellow programma zo bijzonder?

Dit programma is, voor zover ik weet, de enige in zijn soort in Nederland. De Universiteit Utrecht heeft al sinds de jaren 90, toen ze een start maakte met de invoering van de basiskwalificatie onderwijs (BKO), in Nederland een voortrekkersrol als het gaat om de professionele ontwikkeling van docenten. Sindsdien zijn er veel verschillende zeer succesvolle ontwikkeltrajecten bij gekomen, deels ook expliciet gekoppeld aan carrièreontwikkeling in het onderwijs, zoals de leergang onderwijskundig leiderschap (voorheen ‘CEUT’). Wij hebben als UU hierin echt een voorbeeldfunctie en veel universiteiten maken gebruik van onze expertise op dit gebied. Het Senior Fellow programma is weer zo’n stap waarin de UU een voorstrekkersrol pakt in de positionering van het onderwijs binnen de academische wereld.

Wat is het doel van het project dat je de komende vijf jaar gaat uitvoeren?

Inquiry Based Learning (IBL) is een vraag-gestuurde vorm van leren die de ontwikkeling van analytische en kritische denkvaardigheden effectief ondersteunt. Het is een methode die al op meerdere plekken binnen de faculteit wordt ingezet, maar dit is vaak op kleine schaal en alleen toegankelijk voor een selecte groep studenten. Het doel van mijn project is om deze effectieve vorm van leren juist op grote schaal te implementeren in onze opleidingen en te onderzoeken welke vormen hiervoor effectief zijn en wat randvoorwaarden zijn om dit duurzaam te integreren in die opleidingen. Ik hoop dat we een bredere groep studenten effectief gaan ondersteunen in de ontwikkeling van vaardigheden die van groot belang zijn voor hun professionele ontwikkeling. Een tweede focuspunt van mijn project is docentontwikkeling. Effectieve implementatie van IBL valt en staat namelijk met de vaardigheid van docenten om studenten hier op een passende manier in te ondersteunen.

Inhoudelijk sluit het project wat ik ga doen goed aan bij het kleinschalig, student-gestuurd onderwijs, waar de UU op aanstuurt; en op het willen versterken van de verbinding onderzoek-onderwijs, ook in de bachelorfase. Hiernaast bouwt het voort op onze ervaringen met inquiry-based learning binnen ons innovatieve bachelorprogramma College of Pharmaceutical Sciences. Dit is een kleinschalig programma met een hechte community, waar we zien dat de vraag-gestuurde opzet eraan bijdraagt dat deze studenten al vroeg in hun academische loopbaan op een kritische en onderzoeksmatige manier tegen kennis, en het vergaren daarvan, leren aankijken. We zouden graag willen dat ook onze studenten binnen bijvoorbeeld ons grootschalige Farmacie programma hiervan kunnen profiteren.

Het doel van mijn project is om deze effectieve vorm van leren juist op grote schaal te implementeren in onze opleidingen en te onderzoeken welke vormen hiervoor effectief zijn en wat randvoorwaarden zijn om dit duurzaam te integreren in die opleidingen.

Wat is je motivatie geweest om het Senior Fellow programma gericht op onderwijs te volgen?

Ik houd ervan om mezelf continu uit te dagen, om mezelf weer verder te ontwikkelen en ik doe dit het liefst in interactie met anderen. Ook krijg ik er heel veel energie van om samen met bevlogen collega’s te werken aan goed onderwijs. Met elkaar in gesprek gaan over wat kwalitatief goed onderwijs inhoudt, hoe we dat kunnen bewerkstelligen en wat het hoger onderwijs daarvoor nodig heeft. Maar ook, samen werken aan relevante innovatieprojecten om een concrete bijdrage te leveren aan die onderwijskwaliteit. Het Senior Fellow programma, en de community die daar omheen gevormd is, geeft mij heel veel ruimte om deze dingen te combineren. Mijn positie als Senior Fellow geeft mij ook de kans om deel te nemen aan beleidsbepalende discussies, wat me helpt in mijn professionele ambitie om mee te bouwen aan een collaboratieve onderwijscultuur waarin we gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor effectief, evidence-informed onderwijs voor al onze studenten.

Tot slot, als je later terugkijkt op je carrière, wat hoop je uiteindelijk bij te hebben bijgedragen aan het onderwijs?

Ik denk dat ik vooral hoop dat ik een bijdrage heb kunnen leveren aan de ontwikkeling van kritische denkende en betrokken burgers die in staat zijn om op een constructieve en inlevende manier bij te dragen en invulling te geven aan een open dialoog over complexe problemen in de maatschappij. Dat vraagt, denk ik, dat toekomstige studenten zich bewuster zijn van hun eigen positie in de maatschappij en van de bijdrage van hun eigen discipline en professie en die van anderen.  Ik heb niet de illusie dat ik met mijn beoogde leerstoel deze ontwikkeling kan dragen, maar ik zou erg tevreden zijn als het vanuit die positie lukt om structureel bij te dragen aan het vergaren van meer inzicht in hoe we studenten het best kunnen ondersteunen in die ontwikkeling, zodat we dit op een evidence-informed manier kunnen implementeren in het onderwijs.