Leesonderwijs tijdens coronacrisis: ervaringen en tips van basisschoolleerkrachten

Een jaar geleden gingen plots alle scholen dicht. Vanuit het niets moesten de leerkrachten hun lessen digitaal geven, ook het leesonderwijs moest op afstand en via een scherm. Hoe hebben de basisschoolleerkrachten deze overgang ervaren? En welke inzichten zijn er ontstaan door het plotselinge leesonderwijs op afstand? Onderzoekers van de Universiteit Utrecht, verbonden aan de Academische lerarenopleiding primair onderwijs (ALPO), ondervroegen meerdere leerkrachten uit het basisonderwijs. Hun bevindingen zijn bijeengebracht in het rapport ‘Leesonderwijs op afstand ten tijde van corona. Wat kunnen we leren?’

Het zou zonde zijn als we verliezen wat we tijdens de eerste lockdown geleerd hebben.

Het rapport laat zich lezen als een advies ván leerkrachten vóór leerkrachten. Luce Claessens, een van de drie auteurs van het rapport: “Het is ter ondersteuning, bedoeld om scholen verder te helpen. Het zou zonde zijn als we verliezen wat we tijdens de eerste lockdown, in het voorjaar van 2020, geleerd hebben. We hopen dat het rapport daarnaast ook inzichten en ervaringen biedt die interessant zijn voor leesonderwijs in de dagelijkse lespraktijk zonder noodsituaties.”

Nieuwe context

Leerkrachten gaven in de afgenomen interviews aan dat de overgang van schoolcontext naar thuissituatie bepalend was. Claessens: “Normaal kunnen leerkrachten in de klas het leerproces van de leerlingen continu aan gedrag en prestaties aflezen.” Door de overgang naar thuisonderwijs raakten de leerkrachten dat zicht kwijt. En er kwam een nieuwe actor bij die een rol ging spelen in het leesonderwijs: de ouder(s)/verzorger(s). “Deze nieuwe actoren kregen een grotere rol bij het geven van feedback aan de leerlingen en het helpen plannen en reguleren van de leeractiviteiten.” 

Zelfregulatie

De onderzoekers zagen dat de zelfregulatie van de leerling in hoge mate bepaalde hoe succesvol het leesonderwijs op afstand was. Claessens: “Was de mate van zelfregulatie van de leerling hoog, en was er een rijke leesomgeving thuis, dan ging leesonderwijs op afstand vaak beter. Waren deze minder aanwezig dan was extra ondersteuning nodig. Het in kaart brengen van deze en andere eigenschappen kan het ontwerpen van passend leesonderwijs op afstand bevorderen.”

Voor mij als student is het een unieke en leerzame ervaring geweest om dit onderzoekproject te mogen uitvoeren.

ALPO-studente als aanjager

Het rapport was er niet geweest zonder ALPO-studente Brigitte de Kok. Ze was nieuwsgierig hoe de stagescholen tijdens de eerste lockdown het onderwijs op afstand aanpakten. De Kok klopte aan bij haar docent Claessens, die haar wees op het COVID-19 Fonds van de faculteit Sociale Wetenschappen. De Kok: “Samen met twee docenten van de ALPO heb ik een onderzoeksvoorstel ingediend. Dat werd goedgekeurd, waarna dit onderzoeksproject is gestart. Voor mij als student is het een unieke en leerzame ervaring geweest om dit onderzoekproject te mogen uitvoeren.”

Alle ervaringen en tips omtrent leesonderwijs op afstand zijn terug te vinden in het rapport ‘Leesonderwijs op afstand ten tijde van corona. Wat kunnen we leren?’, een rapport dat geschreven is door Brigitte de Kok, Moniek Schaars en Luce Claessens.