Kunnen kleine plastic deeltjes in de placenta terechtkomen, en hoe gevaarlijk is dat?

Micro- en nanoplastics (MNPs) bevinden zich overal in onze omgeving. De kleine plastic deeltjes komen zelfs terecht in onze longen, bloed en placenta, bleek onlangs uit onderzoek. Toch is er nog nauwelijks iets bekend over de effecten van micro- en nanoplastics op onze gezondheid. Wat onderzoekers vooral zorgen baart, is de mogelijk schadelijke effecten tijdens de zwangerschap. De foetus is extreem gevoelig voor toxische invloeden vanuit de omgeving. Schadelijke stoffen in het milieu kunnen via het bloed van de moeder in de placenta terechtkomen en zelfs bij de baby in de baarmoeder, maar zou dit ook kunnen gelden voor micro- en nanoplastics? Welke invloed hebben zij op de gezondheid van de moeder en ontwikkeling van een ongeboren kind? 

“Het is ontzettend belangrijk om de effecten van micro- en nanoplastics op de placenta te bestuderen", zegt Hanna Dusza, die onderzoek doet naar de opname en de effecten van MNPs in de placentacellen. “Een goed functionerende placenta is cruciaal voor de ontwikkeling van de foetus en de gezondheid van de moeder tijdens de zwangerschap.”

Invloed van MNPs op placenta meten

Het is praktisch en ethisch gezien lastig om zulke effecten rechtstreeks te onderzoeken bij moeder en kind. Gelukkig zijn er andere, meer indirecte manieren om dit te bestuderen. Zo kunnen placentacellen in vitro (in een petrischaaltje) groeien en worden gebruikt om de opname, het transport en de toxiciteit van micro- en nanoplastics te bestuderen in het lab. Dat onderzoek is uitgevoerd door Hanna Dusza en haar collega’s. Hun bevindingen zijn gepubliceerd in Environmental Health Perspectives en gepresenteerd tijdens de International Conference of Toxicology in Maastricht. 

Het onderzoek onderzocht zuivere micro- en nanoplastics, die rechtstreeks waren gekocht bij een leverancier, maar ook deeltjes die in de labs waren verweerd om verwering in het milieu na te bootsen. Alle deeltjes werden opgenomen door  twee belangrijke soorten placentacellen. "Interessant is dat de ongerepte, maar niet verweerde deeltjes subtiele effecten vertoonden op de expressie van specifieke genen die verantwoordelijk zijn voor de hormoonproductie en het metabolisme", zegt Dusza. De placenta is een actief endocrien orgaan dat steroïde hormonen produceert die belangrijk zijn voor de gezondheid en ontwikkeling van de foetus. 

Verwering kan chemische samenstelling veranderen

"De effecten die wij zagen zijn intrigerend en impliceren dat verwering de chemische samenstelling van de deeltjes kan veranderen en dat er chemische stoffen zijn die uit zuivere deeltjes kunnen lekken en mogelijk de hormonale regulatie (steroïdogenese) van de placenta kunnen beïnvloeden." Maar of dit gebeurt bij concentraties waaraan mensen worden blootgesteld, is nog onbekend, voegt ze eraan toe. 

"Er zijn nog zoveel hiaten in onze kennis over de effecten van micro- en nanoplastics op onze gezondheid, vooral op zulke kwetsbare stadia van het menselijk leven als de foetale ontwikkeling. We moeten veel meer weten over de mate van blootstelling van de moeder en de toxiciteit van kleine plastic deeltjes, voordat we mogelijke gezondheidsrisico's voor de moeder en de foetus kunnen inschatten", aldus Dusza.

Hiaten in kennis aanpakken

Juliette Legler, senior auteur van het artikel, voegt eraan toe dat deze kennishiaten worden aangepakt in lopende projecten, zoals AURORA en MOMENTUM, een publiek-privaat samenwerkingsproject dat wordt gefinancierd door ZonMw, Health~Holland en verschillende publieke en private organisaties. "In de komende jaren zullen we veel beter in staat zijn de vraag te beantwoorden: wat is het gezondheidsrisico van blootstelling aan micro- en nanoplastics bij mensen?"

Dit onderzoek werd ondersteund door ZonMw, in het kader van het programma Microplastics & Health (projectnummer 458001003(40-45800-98-106).