Kinderrechten in Nederland: tijd voor een langetermijnvisie

Kinderen uiten hun zorgen over het klimaat, kampen met lange wachttijden voor de ggz en worden steeds vaker getroffen door armoede. Vandaag op wereld kinderrechtendag brengt Eurochild het jaarlijkse rapport uit over hoe het ervoor staat met kinderrechten in elk land van Europa. Onderzoekers van Dynamics of Youth waren samen met het Kinderrechtencollectief verantwoordelijk voor het schrijven van de sectie over Nederland. Het advies: “Nederland zou een langetermijn- en holistische visie op kinderen en jongeren moeten ontwikkelen op alle relevante gebieden.”

Klimaatverandering en milieu

Ongeveer 70% van de Nederlandse kinderen en jongeren maakt zich zorgen over klimaatverandering. Kinderen voelen zich angstig en verdrietig en liggen wakker omdat ze zich zorgen maken. Kinderen en jongeren zijn actief in de klimaatbeweging vanwege frustratie dat er niet genoeg wordt gedaan en dat ze zich willen uitspreken. Op bestuurlijk niveau is er geen wet of beleid om een ​​duurzame, gezonde fysieke omgeving voor kinderen in Nederland te garanderen.

Geestelijke gezondheid

Niet alleen klimaatverandering, maar ook een onzekere wereld en de woningcrisis lijken factoren te zijn waarover kinderen zich zorgen maken. Daarnaast ervaart de jeugd grote prestatiedruk op school. Aangekondigde bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg zorgen voor onrust over de nu al te lange wachtlijsten. Kinderen die extra kwetsbaar zijn, waaronder kinderen met een migratieachtergrond, hebben minder kans om zorg te ontvangen.

Kinderen in migratie

Begin 2023 waren er zo’n 12,5 duizend kinderen in asielzoekerscentra. Omdat er te weinig locaties zijn, worden veel vluchtelingen en asielzoekers verplaatst naar tijdelijke noodopvang die niet geschikt is voor kinderen. Op deze plekken is er weinig of geen onderwijs, gezondheidszorg, minimale privacy en weinig geschikt voedsel. In de Vreemdelingenwet zou ook het belang van het kind moeten worden opgenomen, zodat deze aansluit bij het Internationaal Verdrag Inzake de Rechten van het Kind (IVRK). Ook kinderen zonder verblijfsvergunning moeten op deze manier beschermd worden, bijvoorbeeld door de detentie van kinderen op grond van immigratiestatus af te schaffen.

Jeugdzorg

Het overheidsprogramma van de nieuwe regering beschrijft maatregelen waarin jeugdzorg en armoede onder kinderen worden aangepakt. Een langetermijnplan waarin is nagedacht over hoe kinderrechten gegarandeerd blijven, lijkt echter uit te blijven.

Kinderbescherming

Sinds 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor de jeugdzorg, in plaats van de overheid. Deze overgang wordt nu, bijna tien jaar later, nog steeds belemmerd door onvoldoende financiering, lange wachtlijsten en personeelstekort. Ook het systeem van de kinderbescherming lijkt erg complex te zijn, omdat er veel organisaties betrokken zijn en het personeel veel wisselt. Daarom is het de vraag of nationale autoriteiten hun verplichtingen nakomen als het gaat om gezinshereniging en rechtsbescherming van kinderen en ouders.

Veiligheid en welzijn van kinderen online

Organisaties voor kinderen vinden het effect dat sociale media hebben op de gemoedstoestand van kinderen en jongeren zorgelijk. Mobiele telefoons worden steeds meer verboden in de klas, maar er wordt nog weinig gereguleerd op ‘childfluencers’, kinderuitbuiting en online gokken, bijvoorbeeld in videogames. Duidelijkere en strengere regels zijn nodig.

Onderwijs

Er zijn geen middelen om het inclusieve onderwijs, dat wel op de agenda staat, te implementeren. Het absentiecijfer is toegenomen, net als het aantal kinderen dat is vrijgesteld van leerplicht. Hoeveel kinderen precies thuisonderwijs krijgen, is onduidelijk. Het wetsvoorstel dat toezicht zou houden op thuisonderwijs, lijkt vast te zitten.

Kinderarmoede

Kinderarmoede neemt toe en er is behoefte aan het verhogen van kinderbijslag. Zo zouden alle kinderen een adequate levensstandaard moeten hebben, ook op de Nederlandse Caribische eilanden. Het is een goed teken dat de nieuwe regering heeft besloten om gratis schoolontbijten te blijven aanbieden aan scholen waar minimaal dertig procent van de leerlingen uit een gezin komt met een laag inkomen. De vorige Nederlandse regering was ambitieuzer in haar doelstellingen voor het terugdringen van kinderarmoede dan de huidige regering. Het Centraal Planbureau zegt dat kinderarmoede tegen 2028 zal toenemen.

Aanbevelingen door leden van Eurochild

• Stop met bezuinigingen op gemeenten die steun verlenen aan huishoudens die in armoede leven;
• Ontwikkel een langetermijnvisie voor kinderen en jongeren en zorg ervoor dat zij deelnemen aan het proces;
• Wijs meer ESF+-fondsen toe aan de bestrijding van kinderarmoede.

De nieuwe regering lijkt minder prioriteit te geven aan het bestrijden van kinderarmoede dan de vorige regering.

Nationaal actieplan

De leden van Eurochild zijn nog niet overtuigd van de effectiviteit van het Nationale Actieplan (NAP) van Nederland. Het Nederlandse NAP bevat geen maatregelen om prioriteit te geven aan alle groepen kinderen in nood. Denk hierbij aan kinderen met een migratieachtergrond, kinderen uit eenoudergezinnen, Roma-kinderen en dakloze kinderen. “Over het geheel genomen lijkt het Nederlandse NAP een lijst met activiteiten te zijn in plaats van een duidelijk plan. We maken ons zorgen over hoe het Nederlandse regeerakkoord van 2024 het huidige plan zal beïnvloeden. De nieuwe regering lijkt minder prioriteit te geven aan het bestrijden van kinderarmoede dan de vorige regering.”