KB geeft middeleeuwse plaatjes nieuw leven als memes

Utrechtse studenten helpen mee om de middeleeuwen naar het heden te brengen

Meme

De Koninklijke Bibliotheek lanceert vandaag de middeleeuwse meme generator. Met de meme generator kan iedereen een nieuwe betekenis geven aan middeleeuwse afbeeldingen, en ervaren hoe in de middeleeuwen afbeeldingen werden gebruikt om een boodschap te verspreiden – net als vandaag.  Vanuit de Universiteit Utrecht hebben kunsthistoricus Sanne Frequin en haar studenten meegewerkt aan dit project.

Voor de studenten (master kunstgeschiedenis, track oude kunst), die meeschreven aan de teksten,  is  het een goede manier om de kennis die ze op hebben gedaan tijdens de opleiding in de praktijk toe te passen. “Ze leren bij ons om afbeeldingen te duiden en ik vind het super dat ze ook in uitstekend staat zijn om de vertaalslag van hun kunsthistorisch oog naar een breed publiek te maken” aldus Frequin.

Vergelijkbaar met de beeldcultuur destijds, zijn memes nu niet meer weg te denken uit onze maatschappij: bijna iedereen kent grumpy cat wel.

Middeleeuwse memes

Memes zijn afbeeldingen met een vaak grappige tekst die breed gedeeld worden op het internet en zich razendsnel verspreiden. Hoewel vaak geassocieerd met het internet, is het concept al veel ouder. Het gebruik van afbeeldingen om bijvoorbeeld een politieke, religieuze of maatschappijkritische boodschap te verspreiden was in de beeldcultuur van laaggeletterde samenlevingen (zoals het Europa van de middeleeuwen) buitengewoon populair. Vergelijkbaar met de beeldcultuur destijds, zijn memes nu niet meer weg te denken uit onze maatschappij: bijna iedereen kent grumpy cat wel. 

Ik heb meegewerkt omdat ik het een hele mooie combinatie vind van inhoud en plezier. Door na te denken over een goede meme worden mensen ook gestimuleerd om goed naar het plaatje te kijken. Iets wat ik als kunsthistoricus alleen maar kan toejuichen.

Meme met skelet

Duiveltjes, skeletten en dansende prinsessen

Op www.medievalmemes.org kunnen bezoekers zelf memes maken van afbeeldingen uit middeleeuwse handschriften en delen via social media. Deze middeleeuwse handschriften staan bekend om hun rijke versieringen en gedetailleerde afbeeldingen. De afbeeldingen in de meme generator − van duiveltjes, skeletten, dansende prinsessen en draken tot soms gruwelijke taferelen − komen rechtstreeks uit de eeuwenoude collecties van de KB en Huis van het boek, het oudste boekenmuseum ter wereld. 

Collectie van betekenis 

Bij elke afbeelding op www.medievalmemes.org zit een filmpje waarin een specialist het verhaal achter het plaatje vertelt. Op die manier kom je meer te weten over de belevingswereld van de middeleeuwer, en hoe onderwerpen van toen ook nu nog actueel kunnen zijn.  De website wordt regelmatig voorzien van nieuwe afbeeldingen uit de omvangrijke Nederlandse collecties van middeleeuwse handschriften. 

Bewaren van memes

Zoals middeleeuwse ‘memes’ ons nu een kijkje geven in de belevingswereld van de middeleeuwer, zo zijn internetmemes een momentopname van de 21ste-eeuwse beeldcultuur. De KB onderzoekt daarom samen met andere organisaties hoe hedendaagse memes duurzaam bewaard kunnen worden voor de toekomst.