Johan Bolhuis en Marcus Düwell: De evolutie leert ons geen moraal
In Trouw (zaterdag 23 april) verscheen een groot artikel van de hand van prof. dr. Johan Bolhuis (Psychologische functieleer) en prof. dr. Marcus Düwell (Ethiek). In het artikel, dat werd gepubliceerd in de weekendbijlage 'letter&geest', bevragen de twee hoogleraren het verband tussen evolutie en moraal. Bolhuis en Düwell werken samen binnen het NWO-project 'What Contribution can the Humanities Make Towards our Practical Self-Understanding?' dat door Düwell wordt gecoördineerd.
evolutionair bepaalde patronen?
In het artikel betogen de twee onderzoekers dat het verband tussen onze moraal en evolutie niet zo sterk is als vaak wordt gedacht. Een populaire aanname is dat onze morele beslissingen en overwegingen veelal zijn ingegeven door evolutionair bepaalde driften. Zo zouden mannen om evolutionaire redenen jaloers zijn wanneer hun vrouw met iemand anders naar bed gaat, terwijl vrouwen het een groter probleem vinden wanneer hun man een emotionele verhouding heeft met een ander. De bekende apenonderzoeker Frans de Waal betoogt dat ook moreel besef al te vinden is bij onze nauwe verwant, de mensaap: "De Waal zegt bewijs te hebben gevonden voor een besef van fairness (eerlijkheid) in apen."
kanttekeningen
Bolhuis en Düwell ontkrachten dit soort evolutie-denken: "Het dogma van de overspelige mannetjes en trouwe vrouwtjes gaat bij veel menselijke culturen helemaal niet op, evenmin als bij alle diersoorten. Sekseverschillen in menselijk gedrag zijn dus vooral cultureel bepaald, en hebben misschien heel weinig te maken met onze biologische evolutie." Ook bij de redenaties van De Waal zijn enkele kanttekeningen te plaatsen, zeggen de hoogleraren: "Er zijn sterke aanwijzingen dat apen zich niet empathisch gedragen, maar zichzelf indekken tegen mogelijke agressie." Bovendien dwingt dit soort redeneringen op basis van de geschiedenis ons niet om een bepaalde morele opvatting te omarmen over de toekomst, zeggen de onderzoekers: "Wat een goede maatschappij is, dat vertelt de evolutie ons niet. Dat zullen we zelf moeten bedenken."