Janneke Raaijmakers initiator tentoonstelling 'Relieken' in Museum Catharijneconvent
Op 12 oktober opent de tentoonstelling Relieken in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Dr. Janneke Raaijmakers (Middeleeuwse Cultuur) is initator en adviseur van de tentoonstelling. Het idee voor de tentoonstelling komt voort uit haar VIDI-project Mind over matter. Debates about relics as sacred objects, c.350-c.1150.
In de tentoonstelling staan vragen centraal als 'Wat is de kracht van relieken?' en 'Waarom worden ze gekoesterd en reizen mensen er duizenden kilometers voor?'. Tijdens de tentoonstelling zijn veel bijzondere relieken te bezoeken, samen met hun verhalen: van een reliekhouder met een splinter van de doornenkroon van Jezus, zand en stenen uit het Heilig Land, een huisaltaar met een haar van Diego Maradona, zem-zem water uit Mekka tot aan bodhiblaadjes afkomstig van de plaats waar Boeddha tot verlichting kwam. Eén van de topstukken komt uit het Louvre: een rijk versierde houder met een fragment van de doornenkroon van Jezus.
Mind over matter. Debates about relics as sacred objects, c.350-c.1150
In het kader van haar VIDI-project onderzoekt Raaijmakers middeleeuwse reflecties op de verering van relieken en verkent ze het spanningsveld tussen heiligheid en materialiteit. Van aanvang af was de verering van materiële overblijfselen van heiligen problematisch. Hoe konden heiligen via hun relieken werkzaam zijn? Sommigen verzetten zich tegen reliekverering als een vorm van afgoderij. Anderen prefereerden teksten die het leven van heiligen centraal stelden boven de rituelen rond hun relieken. Die complexiteit is echter verborgen geraakt onder het paradigma van de voortschrijdende ‘rationalisering’ in de post-middeleeuwse periode. Raaijmakers bestudeert discussies over reliekverering tussen c. 350 en c.1150. Daarbij spelen de relieken als objecten steeds een rol, en ook de fysieke omgeving waarin ze werden vereerd.
lezingen
Naar aanleiding van de tentoonstelling zullen er ook lezingen worden gegeven. Zo zal prof. dr. Els Rose spreken over de hamer van Sint Maarten en dr. Janneke Raaijmakers over Middeleeuwse relieken.
De hamer van Sint Maarten (7 november 14.00 -15.00 uur)
De figuur van Martinus van Tours wordt vaak als eerste geassocieerd met het beeld van de soldaat te paard die zijn mantel deelt met een naakte bedelaar. Sint Maarten werd vanaf de vroege middeleeuwen in Utrecht als patroonheilige vereerd. Museum Catharijneconvent bezit een opmerkelijke reliek die met deze ‘heilige van de barmhartigheid’ in verband wordt gebracht. Hoogleraar Els Rose vertelt over de achtergrond van dit fascinerende object.
Middeleeuwse relieken (29 november 14.00-15.00 uur)
De verering van de fysieke overblijfselen van heiligen kent een lange traditie binnen het christendom. Veel christenen geloofden dat de splinters bot, de bloedresten van de martelaren vermengd met het stof van de arena, of een kledingstuk van een heilige hen in direct contact brachten met de oorspronkelijke eigenaar. Zij geloofden dat deze objecten een brug sloegen tussen hemel en aarde. Toch was de verering van relieken in het christendom niet vanzelfsprekend. Dr. Janneke Raaijmakers legt uit waarom.
reeks over wereldreligies
Deze tentoonstelling vindt plaats in een reeks tentoonstellingen over verschillende wereldreligies, op respectvolle wijze naast elkaar gepresenteerd. De eerste in deze tentoonstellingsreeks was Heilig Schrift (7-10-2016 t/m 8-1-2017) over de Tanach, Bijbel en Koran.
tickets
Tickets voor de tentoonstelling en rondleidingen zijn beschikbaar via de website van Museum Catharijneconvent.