'In Utrecht is er aandacht en waardering voor onderwijs als academische taak’
Internationale erkenning voor Utrechts onderwijsoffensief
In de jaren negentig begon de Universiteit Utrecht een ‘onderwijsoffensief’. Onderzoek was zo dominant geworden in universitaire carrières, dat de kwaliteit van onderwijs eronder begon te lijden. Dertig jaar lang is er gepionierd. Er werd geïnvesteerd in docenten, waarbij zij zowel zichzelf als hun onderwijs konden ontwikkelen. En initiatieven van individuele docenten om het onderwijs te verbeteren, vonden hun weg naar de hele universiteit. Sommige Utrechtse ideeën vielen zelfs landelijk in vruchtbare aarde, zoals de Basiskwalificatie Onderwijs die sinds 2008 door alle Nederlandse universiteiten wordt gebruikt. Die inspanningen blijven niet onopgemerkt. In een recent internationaal onderzoek wordt de UU het vaakst genoemd als voorbeeld door experts in het onderwijsveld.
Bij de Universiteit Utrecht investeren we in het inspireren en in hun kracht zetten van docenten
, aldus Manon Kluijtmans, vice-rector Teaching & Learning. Dat doen we door een brede, diverse groep collega’s, studenten en stakeholders te betrekken bij ons onderwijs. Van IT-collega’s tot didactische experts.
Om als universiteit een optimale maatschappelijke rol te spelen, zijn teamwerk en dynamische carrières essentieel.
Kluijtmans vervolgt: Daarnaast is er voor docenten een uitgebreid aanbod voor docentontwikkeling, onderwijsinnovatie en onderzoek naar het eigen onderwijs. Dat uit zich bijvoorbeeld in het Utrechts Stimuleringsfonds Onderwijs waaruit onderwijsteams beurzen kunnen aanvragen voor innovaties. Dat mes snijdt aan twee, of eigenlijk zelfs drie kanten. Het stelt docenten in staat om innovaties te realiseren; het bevordert samenwerking en verspreiding van ideeën; en het draagt bij aan de cv's van docenten en daarmee aan de erkenning en waardering van onderwijs.
Aandacht voor de erkenning en waardering voor onderwijs is ook onderdeel van een bredere academische cultuuromslag naar ‘Open Science’
, aldus Kluijtmans. Om als universiteit een optimale maatschappelijke rol te spelen, zijn zowel teamwork als diverse en dynamische carrières essentieel. Dit heeft in Utrecht geleid tot het TRIPLE-model voor beoordeling en bevordering. Dit biedt academici de flexibiliteit om hun carrière af te stemmen op individuele sterktes en interesses.
Onderwijs en onderzoek even belangrijk
Volgens Kluijtmans kon je al echter reeds daarvoor al merken dat er binnen de UU erkenning en waardering is voor leiderschap op onderwijsgebied. Al sinds 2004 is het mogelijk aan de Universiteit Utrecht om hoogleraar te worden met een accent op onderwijs. Hiermee straalt de universiteit uit dat onderzoek en onderwijs even belangrijk zijn, en dat niet alleen leiderschap in onderzoek maar ook leiderschap in onderwijs zich vertaalt in academische erkenning. Sinds 2017 bestaat er zelfs een specifieke carrière-track: het Senior Fellow Programma. Met dat soort erkenning hopen we wetenschappers te stimuleren om hun onderwijs continu te verbeteren.
Het inspirerend om te zien hoe collega’s nieuwe dingen proberen in het onderwijs, en dat deze ideeën soms breder binnen de universiteit worden opgepakt. Zo ontving Niels Bovenschen, destijds Senior Fellow en inmiddels hoogleraar, in 2019 de Docentprijs omdat hij studenten tijdens hun bachelor vroeg om met onderzoeksvoorstellen te komen die ze vervolgens echt mochten gaan uitvoeren. Inmiddels heeft dit initiatief van ‘research hubs’ zich over alle faculteit uitgebreid. En zie je daarnaast andere vormen van challenge-based onderwijs op meerdere plekken binnen de UU, en in het bijzonder in de alliantie van de UU met Wageningen en Eindhoven, gebeuren.
Er is steeds meer aandacht voor onderzoek naar onderwijs. We onderzoeken of we de goede dingen doen en of we ze op de goede manier doen.
Kluijtmans: Kortom bij de UU werken we al heel lang aan het in hun kracht zetten en waarderen van docenten. Dit komt zowel de kwaliteit als de ontwikkeling van onderwijs ten goede, en daarmee het leren van studenten. De laatste jaren is met name de waardering in een stroomversnelling gekomen doordat er ook landelijk meer aandacht is gekomen via het programma ‘Erkennen en Waarderen’. Daarnaast is er ook meer aandacht voor onderzoek naar onderwijs, zodat we ook echt onderzoeken of we de goede dingen doen en of we ze op de goede manier doen.
‘Internationale erkenning is groot compliment’
In een recent internationaal onderzoek dat werd geïnitieerd door het Advancing Teaching Network waar de meeste Nederlandse onderzoeksuniversiteiten deel van uitmaken, blijkt dat de UU het vaakst genoemd wordt door experts in het onderwijsveld als zij een voorbeeld moeten noemen van een universiteit waar aandacht en erkenning is voor onderwijs. De bevindingen zijn eind januari gepubliceerd in het rapport Rewarding Teaching in Academic Careers: Mapping the Global Movement for Change. Het rapport schrijft over de UU:
The university most consistently identified was Utrecht University in the Netherlands, cited by almost one in four interviewees. Utrecht was characterised as “a global front-runner” in the support and reward of university teaching, with educational cultures and practices said to be “engrained in the DNA of the organisation”. It was suggested that Utrecht had “institutionalised many of the things that other universities are interested in but have never tried”, positioning it as an exemplar of how evidence-led and pioneering practices can be put into practice. These policies and practices include, for example: the quality of educational development programmes offered by the university’s Centre for Academic Teaching and Learning, particularly those focused on nurturing educational leadership like the Senior Fellow Programme.
Het is een groot compliment voor de Utrechtse onderwijsgemeenschap en de jarenlange inzet van een breed palet aan universiteitsmedewerkers
, aldus Kluijtmans. Het Centre for Academic Teaching and Learning en Senior Fellow Programme die in het rapport worden genoemd, maken onderdeel uit van een cultuuromslag binnen de Universiteit Utrecht waarin aandacht is voor onderwijskundig leiderschap. Van wetenschappers die van andere universiteiten komen, horen we weleens dat het een aangename verrassing is dat er in Utrecht zoveel aandacht en waardering is voor onderwijs als academische taak.
Het onderzoek werd geïnitieerd vanuit het internationale Advancing Teaching Netwerk, en uitgevoerd door de leider van dit netwerk, de onderzoeker Ruth Graham. Het onderzoek werd gefinancierd door zeven universiteiten, waaronder de UU. De UU had in die rol echter geen invloed op de inhoudelijke resultaten.