Impact van de coronacrisis op het mentaal welzijn van jongeren

De eerste lockdown door de coronacrisis leidde weliswaar tot een lagere levenstevredenheid bij jongeren, maar tegelijkertijd is er bij hen een daling te zien van lichamelijke stress gerelateerde klachten. Zo concludeert UMCU arts-onderzoeker en epidemioloog Sabine van der Laan in recent onderzoek. Samen met promotoren Kors van der Ent en Catrin Finkenauer en copromotoren Sanne Nijhof en Virissa Lenters vergeleek Van der Laan zowel de mentale gezondheid van jongeren tijdens de eerste golf van de COVID-19 pandemie met daarvoor.

Tijdens haar PhD-traject volgde Van der Laan 224 jongeren tussen de 12 en de 16 jaar uit het WHISTLER-project, dit zijn jongeren die wonen in de Utrechtse wijk Leidsche Rijn. Ze startte in februari 2019 met de eerste metingen, niet wetende dat er een pandemie over de wereld zou razen. “Wat heel bijzonder is aan deze data, is dat ze inzicht geven wat de impact is van corona op de levens en het welzijn van deze groep jongeren over een langere periode. We hebben zowel voor de pandemie als gedurende het eerste hele jaar van de COVID-19 pandemie hun mentaal welzijn gemeten.”

Tegenstrijdige berichten

Tijdens deze coronacrisis verschijnen regelmatig berichten in de media over negatieve gevolgen van de crisis voor het mentaal welzijn van jongeren. Dit beeld ligt niet geheel in lijn met de bevindingen van Van der Laan. Ze legt dit uit: “Als je kijkt naar de jongeren die wij hebben onderzocht, zie je dat de pandemie zowel negatieve als positievere kanten voor hen heeft. Aan de ene kant voelen jongeren zich minder tevreden over hun leven – vooral in een periode van een strenge lockdown. Maar aan de andere kant hebben ze minder lichamelijke klachten door stress omdat ze beter slapen.

Levenstevredenheid jongens en meisjes

Belangrijk is nu om erachter te komen wie er gebukt gaat onder deze crisis en wie juist veerkrachtig reageert.” Na de eerste coronagolf was te zien dat vooral jongens daalden in hun levenstevredenheid. “In het algemeen hebben meiden een lager mentaal welzijn dan jongens in de puberleeftijd. Dat zagen we ook terug in onze resultaten. Opvallend was echter dat de levenstevredenheid van jongens daalde, maar de levenstevredenheid van meiden niet.”

Slaapritme verbetert

In het onderzoek is het mentale welzijn van de jongeren uitgedrukt in drie onderdelen: levenstevredenheid, angst- en depressieklachten en lichamelijke klachten die kunnen worden verklaard door stress. Jongeren waren in de eerste coronagolf minder tevreden over hun leven en hun angst- en depressieklachten bleven gelijk, maar ze hadden minder stress gerelateerde klachten omdat ze beter sliepen. “Een verklaring hiervoor kan zijn dat jongeren konden toegeven aan hun favoriete slaapritme: laat opblijven en lang uitslapen. Immers, tijdens de eerste golf van de pandemie konden jongeren langer uitslapen omdat ze online onderwijs volgden.”

Chronisch zieke kinderen

“De coronapandemie heeft een enorme impact op jongeren, maar voor jongeren met een chronische ziekte lijkt het mee te vallen. Dat roept allerlei vragen op. Welke jongeren zijn kwetsbaarder om negatieve effecten te ondervinden van de coronacrisis?”

Van der Laan en copromotor kinderarts Sanne Nijhof doen daarom ook onderzoek naar het welzijn van chronisch zieke jongeren tijdens de coronacrisis en vergelijken dat met het mentaal welzijn van hun gezonde leeftijdsgenoten. “We zitten nog midden in de analyses, maar wat een andere studie al laat zien, is dat de coronamaatregelen voor jongeren met een somatische chronische ziekte ook een positieve keerzijde hebben: zij hadden een beter mentaal welzijn dan hun gezonde leeftijdsgenoten tijdens de coronacrisis”, vertelt Van der Laan.

Druk bestaan

“Ik denk dat jongeren veel druk ervaren”, vertelt Van der Laan. “Er wordt ook veel van hen gevraagd; vijf dagen in de week naar school, huiswerk, vrienden, een bijbaan. Opgeteld is dat een volle week. Dat de jongeren uit het onderzoek nu minder lichamelijke stress ervaren dan voor de pandemie roept de vraag op of de maatschappij wel optimaal is ingericht voor jongeren. Veel mensen hebben de neiging om de pandemie als iets negatief te zien. Ik denk dat als we er met een open blik naar kijken, we er ook van kunnen leren.”