Hoe ontwerp je samen met collega’s onderwijs voor academische vaardigheden?

Leerkracht helpt leerlingen in de klas

Bij scholen in het voortgezet onderwijs staan academische vaardigheden zoals een onderzoekende aanpak, kritisch denken en reflecteren steeds hoger op de agenda. Een manier om systematisch te werken aan de ontwikkeling van deze vaardigheden, is door leerlingen de onderzoekscyclus te laten doorlopen in verschillende contexten. Hoe geef je dit vorm in de lessen van je eigen vak? En hoe zorg je voor samenhang tussen vakgebieden en leerjaren binnen je eigen school? 

Kiezen voor een schooleigen leerlijn 

Leerlingen ontwikkelen academische vaardigheden niet vanzelf. En ook met losse vakken over dit onderwerp, bereid je leerlingen niet voldoende voor op een stap naar het hoger onderwijs. Hiervoor is het nodig om deze vaardigheden structureler aan te bieden op school.

> Lees ook: Structurele aandacht voor leren onderzoeken is geen luxe maar noodzaak 

Een samenhangend onderwijsaanbod voor academische vaardigheden in de vorm van een schooleigen leerlijn heeft meerwaarde voor zowel docenten als leerlingen. Een leerlijn biedt een overzicht van welke academische vaardigheden op welk niveau en in welke vorm aan bod komen in de vakken. Op vakniveau wordt de leerlijn vervolgens verder uitgewerkt in concrete lessen of lesmodules. Ook kan worden toegewerkt naar het implementeren van het examenvak academische vaardigheden (ACVA).

Onderzoek laat zien dat het belangrijk is om academische vaardigheden te koppelen aan domeinspecifieke vakken en vaardigheden. Het is daarom essentieel om een schooleigen leerlijn te laten ‘ontstaan vanuit’ en ‘landen in’ vakspecifieke (onderzoek)opdrachten.

Figuur

Aan de slag met onderwijsontwerp

Als je samen aan de slag gaat om academische vaardigheden structureler en explicieter aan te bieden, is het van belang om eerst met elkaar te bepalen welke academische vaardigheden prioriteit hebben. Vervolgens kun je inventariseren waar deze vaardigheden al aan bod komen, en welke nieuwe elementen toegevoegd kunnen worden aan bestaand onderwijsaanbod. Deze twee stappen vormen de basis van nieuw onderwijsontwerp. 

In vervolgstappen denk je na over: Hoe (her)ontwerp je lessen waarin academische vaardigheden zijn geïntegreerd? Hoe maak je uitdagende opdrachten? Hoe zorg je voor samenhang tussen vakgebieden, denk aan taalgebruik en (vorm)eisen? Hoe creëer je opbouw in complexiteit? Welke fysieke en online leermiddelen kun je combineren? 

Besteed ook aandacht aan doceervaardigheden

Voordat je als team een leerlijn kan invoeren, moeten teamleden zich toegerust voelen om dit in praktijk te brengen. Want het stimuleren van academische vaardigheden vraagt ook om bepaalde vaardigheden van de docent. Hoe stimuleer je leerlingen tijdens hun onderzoeksproces? Hoe kun je ze tussentijds begeleiden (denk aan het geven van goede feedback) en hoe kun je hen beoordelen (denk aan formatieve evaluatie)? Hoe leer je hen een goede onderzoekvraag te stellen of betrouwbare bronnen te vinden? Hoe begeleid je hen bij het kiezen van een geschikte onderzoekmethode of het schrijven van een verantwoorde conclusie? 

Onderwijs ontwerpen met experts van de UU

De Universiteit Utrecht heeft een nieuw cursustraject opgezet om scholen te begeleiden bij het ontwikkelen van samenhangend onderwijsaanbod voor academische vaardigheden in de bovenbouw vwo. Je ontwerpt samen met collega’s onderwijs met een focus op academische vaardigheden. Vanuit bestaande modellen voor academische vaardigheden worden deze ingevlochten tot een schooleigen leerlijn. Vervolgens ga je aan de slag met onderwijsontwerp binnen je eigen vak. Dit gebeurt in afstemming met andere vakgebieden en de schooleigen leerlijn als kapstok.

De cursus bestaat uit zeven maandelijkse bijeenkomsten van drie uur gedurende schooljaar 2022-2023. Meer informatie.

Contact