Hebben we over 50 jaar nog wel een witte kerst?

Aarnout van Delden (IMAU) onderzoekt recente ontwikkelingen in het klimaat. Hij kijkt vooral terug naar historische gegevens over temperatuur en neerslag, en relateert die aan veranderingen in stroming. Van Delden blikt terug op historische weergegevens en voorspelt zo – in grote lijnen – het kerstweer van de toekomst.

“Gemiddeld hebben we eens in de zeven jaar een witte kerst. Behalve de winters van 2009/2010 en 2010/2011, die erg sneeuwrijk waren, hebben we de afgelopen jaren eigenlijk veel zachtere winters. Dat heeft alles te maken met de straalstroom, de band van winden om de pool, die op het Noordelijk halfrond van west naar oost waait. De afgelopen jaren is die westenwind sterker. Voor Nederland betekent dat zeewind, dus zachtere winters. In andere delen van het continent kan die sterkere westenwind juist andere effecten hebben: oost-Canada bijvoorbeeld, waar het landklimaat extremer wordt en de winters dus kouder.”

Ozonlaag

“Die sterke straalstroom komt door de afkoeling van de ozonlaag. In de winter koelt de Noordpool meer af, omdat er dan geen zon schijnt en meer warmte uit de atmosfeer ontsnapt. Die afkoeling zorgt voor een andere drukverdeling en daardoor een sterkere straalstroom. Daardoor zien we de laatste jaren meer extreem weer, met vaker storm. De gemiddelde neerslag stijgt nog veel sterker dan de temperatuur. Er valt nu gemiddeld 850 mm per jaar, in vergelijking met 750 mm ongeveer honderd jaar geleden. Het regent niet zozeer vaker, maar wel harder.”

We zien de laatste jaren meer extreem weer, met vaker storm

Meer zon

“Niet alleen de straalstroom heeft direct effect op het weer. Het is ook duidelijk te zien dat de lucht in west-Europa de afgelopen dertig jaar veel schoner is geworden. Dat komt onder meer door een sterke afname van zwaveldioxide, dat vrijkomt bij verbranding van bijvoorbeeld steenkool. Daardoor hebben we nu veel minder mist dan voorheen, en zien we dat de zon vaker schijnt. Dat zorgt alleen wel weer voor meer opwarming.”

Elfstedentocht

“Dat we minder Elfstedentochten hebben, komt niet alleen door zachtere winters, maar ook doordat er meer warm water wordt geloosd in slootjes en grachten. Dat heeft natuurlijk invloed op de dikte en conditie van het ijs. Wat overigens ook meespeelt is dat er zoveel mensen willen meedoen dat er strengere controles zijn op ijsdikte. In 2012 is het ijs net niet veilig genoeg bevonden, maar in de eerste helft van de vorige eeuw was het onder dezelfde omstandigheden misschien wel doorgegaan.”