Gemeenten willen meer faciliteren en minder sturen
Bij bewonersinitiatieven die ten goede komen aan de klimaatweerbaarheid van de stad wil de gemeente meer gaan faciliteren en minder sturen, schrijven klimaatwetenschappers van de Universiteit Utrecht in het tijdschrift Environmental Policy and Governance. Dit zorgt voor een verschuiving van bewonersparticipatie naar overheidsparticipatie, maar dat heeft nog wel wat haken en ogen.
Steden en dorpen passen zich steeds meer aan op klimaatverandering, en worden daardoor weerbaarder tegen de nadelige gevolgen ervan. Denk aan meer groen in de wijk, of waterreservoirs die bij heftige regenval of een overstroming het water opnemen. Waar tot voor kort veel van die projecten geïnitieerd werden vanuit gemeenten, gebeurt dat steeds meer door bewoners. Gemeenten stimuleren dit, maar hun rol verandert wel.
Verandering nodig in de organisatie
“Uit ons onderzoek blijkt dat gemeenten minder sturend, en meer faciliterend willen zijn”, vertelt eerste auteur dr. Heleen Mees van de Universiteit Utrecht. “Maar daarvoor is een verandering nodig in de organisatie van gemeenten, en dat is niet altijd even gemakkelijk. Gemeenten moeten flexibeler worden. Ze zullen verschillende rollen moeten kunnen aannemen, afhankelijk van het stadium waarin het bewonersinitiatief zit. Of ze moeten verschillende rollen tegelijk aannemen voor verschillende projecten. Zo ga je van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie.”
Haken en ogen
Maar aan deze participatieverschuiving kleven nog wel wat haken en ogen. Sommige ambtenaren die in contact staan met bewonersinitiatieven ondervinden weerstand, vanwege verschillende redenen. De gemeentelijke organisatie is vaak niet flexibel genoeg om met de verschillende vragen van bewonersinitiatieven om te gaan. En anderen ondervonden weerstand bij collega’s, die bang waren dat de rol van de gemeente of hun eigen rol in de organisatie zou afnemen. Onterecht, zeggen de onderzoekers, want de gemeenten zullen niet krimpen, hooguit veranderen.
Ongelijkheid kan vergroten
Tot slot zetten de betrokken ambtenaren een kritische noot bij hun resultaten. Veel klimaatinitiatieven beginnen namelijk in de relatief welvarende wijken. Daar wordt over het algemeen meer ondernomen en daar huist meer kennis. Wanneer het initiatief bij de burger wordt gelegd, en overheden vooral een faciliterende rol gaan spelen, zullen minder welvarende wijken niet worden gestimuleerd om ook aan de slag te gaan. “Dat draagt enerzijds niet bij aan de buurtcohesie, en anderzijds kan het ongelijkheid in de hand werken”, besluit Mees. “Dit is iets waar gemeenten rekening mee moeten houden.”
Publicatie
De publicatie From citizen participation to government participation: An exploration of the roles of local governments in community initiatives for climate change adaptation in the Netherlands is open access beschikbaar op de website van Wiley Online Library.