Gaan vrienden op elkaar lijken?

Het thema van de kinderboekenweek is ‘Vriendschap’. Maar wat is dat volgens de wetenschap? Jeugdonderzoeker Lydia Laninga-Wijnen van de Universiteit Utrecht onderzoekt vriendschap onder jongeren. Ze beantwoordt vijf vriendschapsvragen.

Lydia Laninga-Wijnen

Wat is vriendschap?
Wat we onder vriendschap verstaan, verandert met de leeftijd. Tijdens de kindertijd is een vriend voornamelijk een speelkameraadje, een band die makkelijk aangegaan en verbroken kan worden. Vanaf de vroege adolescentie wordt vriendschap steeds meer gezien als een speciale en wederkerige band,  een die je niet zomaar met iedereen aangaat en die niet zomaar verbroken wordt. Vriendschap wordt dan steeds meer gekenmerkt door vertrouwen, loyaliteit en genegenheid naar elkaar, en wordt steeds belangrijker voor het welzijn en de sociaal-emotionele ontwikkeling van jongeren.

Jongeren noemen gemiddeld vijf klasgenoten hun ‘beste vriend’.

Hoeveel vrienden hebben jongeren gemiddeld?
Als je naar Facebook of Instagram kijkt, lijkt het wel of het aantal vrienden eindeloos is. Maar vrijwel iedereen is het er mee eens dat dit niet allemaal échte vrienden kunnen zijn. Jongeren noemen, in het SNARE-onderzoek waaraan ik meewerk, gemiddeld vijf klasgenoten hun ‘beste vriend’. Slechts een klein percentage van de adolescenten, minder dan 1%, wordt door niemand in de klas als beste vriend gekozen. 

Hoe raken jongeren bevriend? 
Nabijheid speelt een belangrijke rol: jongeren uit dezelfde buurt of klas raken eerder bevriend. Vaak lijken ze al wat meer op elkaar dan jongeren uit een andere buurt of klas, bijvoorbeeld doordat ze een bepaalde sociaal economische status of opleidingsniveau hebben. Ook kiezen jongeren eerder vrienden uit die op hen lijken qua interesses of gedrag. Omdat je op elkaar lijkt, vind je makkelijker een gespreksonderwerp waarin je beiden geïnteresseerd bent. Ook heb je minder snel een meningsverschil, waardoor een vriendschap minder kans heeft verbroken te worden.

Twee vrienden op school.

Gaan vrienden gedurende hun vriendschap steeds meer op elkaar lijken?
Dat is inderdaad mogelijk. Vrienden kunnen het gedrag van elkaar bewust of onbewust gaan kopiëren. En in gesprekken kunnen ze elkaars opvattingen uitwisselen, waardoor beïnvloeding ontstaat: ze gaan anders tegen dingen aankijken en passen hun gedrag daarop aan.  

Hoe zorg je ervoor dat vriendschap nooit meer overgaat?
Ook hierin is nabijheid van groot belang: jongeren raken de meeste vrienden kwijt in tijden van transitie, bijvoorbeeld wanneer ze naar een nieuwe school gaan. Daarnaast komt uit mijn studies naar voren dat vrienden die op elkaar lijken, grotere kans hebben dat hun vriendschap gedurende een schooljaar standhoudt. Ruzie met je vrienden hoeft overigens geen einde van de vriendschap te betekenen. Het gaat er dan om hoe het conflict wordt opgelost.