Frank Biermann bekroond met de Volvo Milieuprijs 2024

Overheden en organisaties komen het hele jaar door bijeen om cruciale beslissingen te nemen om wereldwijde milieuproblemen op te lossen. Waarom is er dan zo weinig vooruitgang? Daarover gaat het onderzoek van politicoloog Frank Biermann (Copernicus Instituut, faculteit Geowetenschappen) die voorstelt om de Verenigde Naties te hervormen en nieuwe instanties op te richten om duurzaamheidsdoelen te bereiken. Hij ontvangt de Volvo Environment Prize 2024 voor zijn onderzoek naar milieubeleid.

In 2015 namen de Verenigde Naties de Duurzame Ontwikkelingsdoelen aan, die 193 landen zouden gaan invoeren. En wat is er intussen gebeurd? Niet veel volgens Frank Biermann, hoogleraar Global Sustainability Governance aan het Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling van de Universiteit Utrecht.

3000 studies geanalyseerd

“We analyseerden 3.000 wetenschappelijke studies naar de politieke effecten van de Sustainable Development Goals,” zegt Biermann. “We ontdekten dat ze, tot nu toe, geen transformatieve impact hebben gehad op onze samenlevingen of het politieke stelsel. Niet op plaatselijk, nationaal of wereldniveau. Dit was inderdaad een zeer teleurstellende bevinding.”

Hervorming

Hebben al die internationale bijeenkomsten — over klimaatverandering, biodiversiteit, gelijkheid en armoedebestrijding — dan geen zin? “Nee,” zegt Biermann. “Deze internationale conventies en congressen zijn belangrijk, maar ze veranderen de wereld niet van de ene op de andere dag. Ze zetten hervorming in gang, die overheden later invoeren. Het kost tijd.”

Earth System Governance Project

Maar het Systeem Aarde staat onder grote druk, dus de tijd dringt. Biermann gelooft dat het hervormen van de Verenigde Naties en andere wereldwijde instellingen noodzakelijk is voor een duurzame transitie. Daarom heeft hij het Earth System Governance Project opgericht, een transdisciplinair onderzoeksnetwerk van duurzaamheidsonderzoekers die betere bestuursoplossingen ontwikkelen. “We hebben betere en krachtiger instanties en beter beleid nodig om met uitdagingen zoals klimaatverandering om te gaan,” zegt Biermann.

Erkenning

Hoewel eerdere laureaten van de Volvo Milieuprijs afkomstig zijn uit verschillende academische disciplines, zijn de meesten natuurwetenschappers, met Frank Biermann als de eerste politicoloog die de prijs ontvangt. Hij ziet dit als een erkenning van de rol van maatschappijwetenschappen en noemt het voorbeeld van zonnestralingsbeheer. Sommige wetenschappers hebben dit voorgesteld als methode om klimaatverandering te vermijden.

Risico’s

“Eén van vele ideeën is om honderden vliegtuigen de aarde rond te laten vliegen om partikels in de stratosfeer te injecteren die de planeet kunstmatig moeten afkoelen,” zegt Biermann. “Ik vind dat een ontzettend gevaarlijk idee. Als maatschappijwetenschapper geloof ik dat we dit mechanisme niet kunnen controleren. Er is geen wereldwijd bestuur voor dit soort technologie op planetaire schaal. Daar komt ook bij dat de risico's van zonne-klimaatengineering slecht begrepen worden en nooit volledig bekend kunnen zijn. De impact zal verschillen per regio en er zijn onzekerheden over de effecten op weerpatronen, landbouw en de voorziening in basale voedsel- en waterbehoeften.

Niet-gebruiksovereenkomst

Frank Biermann maakt zich ernstig zorgen. Hij en 550 andere wetenschappers hebben een open brief ondertekend die overheden en agentschappen van de Verenigde Naties oproepen om deze kant niet op te gaan. Ze pleiten voor een niet-gebruiksovereenkomst voor zonnestralingsbeheer, en hij gelooft dat dat zal slagen. “Ik denk dat met pressie vanuit de maatschappij, wetenschap en parlementen de toepassing van deze volledig speculatieve technologieën voorkomen kan worden.”

Sinds de eerste uitreiking 35 jaar geleden is de Volvo Milieuprijs uitgegroeid tot één van de meest prestigieuze milieuprijzen ter wereld. De prijsuitreiking vindt plaats op 15 oktober in Stockholm.