Forse subsidies voor onderzoek naar maatschappelijke impact missiegedreven innovatiesystemen

Hoe kunnen we innovatie maatschappelijk gezien beter tot zijn recht laten komen? Dankzij forse NWO subsidies gaan twee consortia onder leiding van wetenschappers van de Utrecht University School of Economics (U.S.E.) daar onderzoek naar doen. De interdisciplinaire consortia van kennisinstellingen, private en publieke partners gaan onderzoeken hoe de werking van missiegedreven innovatiesystemen beter kan worden begrepen, onderbouwd en geoptimaliseerd.

Binnen de NWO KIC-call ‘Missiegedreven innovatiesystemen in een regionale context: een kennisbasis voor maatschappelijk verdienvermogen’ is aan drie projecten financiering toegewezen, in totaal voor ruim 4,2 miljoen euro. Maatschappelijke en private partners dragen daarbovenop nog eens 800.000 euro bij aan cofinanciering. De twee toekenningen bij de Universiteit Utrecht gaan naar consortia onder leiding van Niels Bosma en Erik Stam.

De NWO KIC call heeft als doel meer kennis te vergaren en inzicht te krijgen over hoe missiegedreven innovatiesystemen werken, opgeschaald en versneld kunnen worden. Het onderzoek biedt inzichten in de tussenliggende stappen die nodig zijn om van innovatie naar maatschappelijke impact en verdienvermogen te komen.

Wat is een missiegedreven innovatiesysteem?

Klimaatverandering, cybersecurity, vergrijzing: onze samenleving staat voor grote uitdagingen. Sinds 2020 heeft de rijksoverheid daarom ingezet op een missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid. Missiegedreven innovatie verandert de kijk op de context en de systemen waarbinnen innovatie plaatsvindt. Een missiegedreven innovatiesysteem kan op vele manieren worden ingevuld.

Bijvoorbeeld: een initiatief om voedselverspilling lokaal aan te pakken met lokale landeigenaren, boeren, voedselverwerkers, bedrijven en consumenten door van groenteoverschotten soepen en sauzen te maken die bij een lokale supermarkt worden verkocht. Hier komen maatschappelijke uitdagingen rondom duurzaamheid en toegang tot gezonde voeding samen met verdienvermogen om zo maatschappelijk verdienvermogen te realiseren. Vragen die hierbij opkomen in het kader van de call zijn bijvoorbeeld: welke aspecten spelen een cruciale rol in het succesvol versnellen van deze innovatie? Als er wordt opgeschaald, hoe blijf je aansluiting vinden bij de verschillende betrokken partijen (landeigenaren, boeren, voedselverwerkers, bedrijven en consumenten)? Het uitwerken van deze kwesties vraagt om een combinatie van perspectieven en veranderingen op verschillende lagen en gebieden: technologie, beleid en gedrag.

Twee consortia onder leiding van U.S.E.

Twee van de drie toekenningen gaan naar consortia onder leiding van onderzoekers van de Utrecht University School of Economics (U.S.E.): ‘Het versterken van maatschappelijk en collectief ondernemerschap voor de transitie naar een inclusieve en duurzame samenleving’ en naar ‘Maatschappelijke Missies mogelijk maken met Ecosystemen voor Ondernemerschap’.

Grote uitdagingen rondom de energie- en voedseltransitie op vernieuwende wijze aanpakken

Maatschappelijke Missies mogelijk maken met Ecosystemen voor Ondernemerschap (ESMEE)

Het realiseren van maatschappelijke missies vereist radicale innovaties door ondernemers. Het ESMEE project vergaart inzicht in regionale ecosystemen voor duurzaam ondernemerschap. Met een data-en-dialoog gedreven ecosysteembenadering verbetert dit onderzoeksproject missiegedreven innovatiesystemen. Dit doet het project aan de hand van wetenschappelijke analyse van de mechanismen van ecosysteemontwikkeling, en de relaties tussen duurzaam ondernemerschap en maatschappelijke missies. Samen met de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen ontwerpt en ontwikkelen we een wetenschappelijk gevalideerde diagnose en evaluatie van ecosysteemontwikkeling.

Penvoerder van dit onderzoeksproject is prof. dr. Erik Stam.

Met dit onderzoek gaan we nog betere regionale en nationale condities voor duurzaam ondernemerschap ontwikkelen, zodat de enorm grote uitdagingen rondom de energie- en voedseltransitie op vernieuwende wijze kunnen worden aangepakt, aldus Stam.

Het consortium bestaat uit onderzoekers van: De Haagse Hogeschool, Rathenau Instituut - Koninklijke Nederlandse Akademie van de Wetenschappen, Universiteit Utrecht, BOM, OostNL, InnovationQuarter, LIOF, ROM Utrecht Region, NOM, Horizon, Impuls Zeeland, InWest.

Het versterken van maatschappelijk en collectief ondernemerschap voor de transitie naar een inclusieve en duurzame samenleving (SCENTISS)

Sociaal en community-gedreven ondernemers (SCEs) komen met vernieuwende oplossingen voor lokale maatschappelijke problemen. Echter, het opschalen van de impact van SCEs wordt bemoeilijkt door complexiteit, conflicterende belangen en tegenwerking door bestaande, grotere spelers. In dit project werken onderzoekers vanuit verschillende disciplines samen met SCEs en belangrijke stakeholders. Het project komt via gezamenlijke leerprocessen en nieuwe tools tot nieuwe inzichten om impact te versterken en vergroten. Hierbij richt het zich specifiek op de energietransitie en op lokale zorg. Nieuwe inzichten worden vertaald  in concrete acties voor SCEs en stakeholders en het project ontwikkelt een leergang voor en met hen.

Penvoerder van dit onderzoeksproject is prof. dr. Niels Bosma.

Het consortium bestaat uit onderzoekers van: Erasmus Universiteit Rotterdam, Hogeschool Windesheim, Hogeschool van Amsterdam, Technische Universiteit Eindhoven, Hogeschool Utrecht, Universiteit Utrecht, Hanzehogeschool Groningen, DRK Foundation, Provincie Utrecht, Provincie Groningen, Social Enterprise NL, Impact Noord, Impact 030, KplusV, Gemeente Amsterdam, Gemeente Utrecht, Starters4Communities, NLZE - Nederland Zorgt voor Elkaar, Wongema, Platform31, City Deal Impact Ondernemen, Provincie Noord Brabant, KSON - Dutch Knowledge Network for Social Entrepreneurship, Social Finance Matters

Het onderzoek sluit aan bij onderzoek van het Institutions for Open Societies platform Bottom-up Initiatives for Societal Change van de Universiteit Utrecht. Bovendien is een groot deel van de consortiumleden aangesloten bij de City Deal Impact Ondernemen.

Vernieuwende initiatieven van sociaal en community-gedreven ondernemers beter inbedden in maatschappij

Persoonlijk ben ik blij dat we steeds meer bevestigd zien, bij overheden, kennisinstellingen en het bedrijfsleven, dat de principes van SCE niet meer alleen ‘interessant’ zijn maar ook het besef dat SCE initiatieven daadwerkelijk mogelijkheden bieden om bij te dragen aan maatschappelijke uitdagingen, zegt Niels Bosma. Temeer omdat we zien dat de impact van deze ondernemers vaak verder reikt dan hun eigen initiatief. We hopen met dit onderzoek een mooie stap te maken om de systemische veranderingen die nodig zijn om dit type ondernemerschap verder te laten bloeien, te identificeren en aan te pakken zodat de beoogde impact daadwerkelijk bereikt kan worden.

Over het KIC (Kennis en Innovatie Covenant)

Het NWO-onderzoeksprogramma KIC staat voor baanbrekende innovatieve oplossingen met maatschappelijke en economische impact. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden investeren samen in bedrijfsmatige toepassing van kennis om met slimme technologieën grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Zo stellen we banen en inkomsten in de toekomst veilig. Dit is vastgelegd in het Kennis- en Innovatieconvenant (KIC) 2020-2023 dat aansluit bij het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid van de rijksoverheid. NWO brengt bedrijven en kennisinstellingen samen en financiert grensverleggend onderzoek op basis van hun innovatieve, impactvolle onderzoeksvoorstellen.

Lees meer op de website van NWO.