‘Feest van herkenning’ over maatschappelijk betrokken onderwijs

Op 15 en 16 september organiseerde de Universiteit Utrecht een tweedaagse conferentie over de plaats van maatschappelijk betrokken onderwijs op de universiteit. Nederlandse universiteiten vaardigden elk één of twee voorlopers af om met elkaar hierover de diepte in te gaan. Wat heeft het opgeleverd?

Geen selfie-cultuur

De samenwerking tussen studenten, docenten en maatschappelijke partners staat centraal tijdens de conferentie. Dit wordt ook wel Community Engaged Learning of Service Learning genoemd, al worden er verschillende termen gebruikt door de universiteiten. Deelnemers zijn het in ieder geval eens dat de wederkerigheid in die samenwerking centraal staat. Het gaat om creëren van meerwaarde voor iedereen die betrokken is. Dialoog voeren en samen met elkaar leren over maatschappelijke vraagstukken dragen daaraan bij. ‘Het tegenovergestelde van een selfie-cultuur’.

Leren omgaan met rommeligheid

Hoe worden studenten gevormd door deze onderwijservaring? Deelnemers geven aan dat studenten leren van de verschillende perspectieven én gestimuleerd worden om te reflecteren op hun eigen denkkader. ‘De universitaire bubbel waar studenten in zitten wordt doorgeprikt.’ Dit kan ook ervaren worden als een rommelig en onzeker proces, maar juist daar zitten leerervaringen in.

Onderwijslust

De meerwaarde voor docenten is ook één van de onderwerpen op de conferentie. Zij kunnen hun motivatie halen uit het bijdragen aan een maatschappelijk vraagstuk of de leerervaring voor studenten. Maar ook voor henzelf levert het wat op, zoals een groter netwerk. Het probleem, zoals vaker genoemd bij onderwijsinnovatie, is dat tijd en erkenning schaars is. ‘Er wordt vaak gesproken over onderwijslast’. Met de juiste ondersteuning kan dit mogelijk omgezet worden in ‘onderwijslust’.

De mythe van de neutrale universiteit

Een terugkerend onderwerp in de gesprekken is rol van de universiteit in de samenleving. Als de universiteit niet langer een de ivoren toren wil zijn, met wie werkt ze dan samen en aan welke vraagstukken? De collega’s van het Vlaamse Netwerk voor Service-Learning in het Hoger Onderwijs beargumenteerden dat dit soort keuzes betekenen dat je als universiteit niet neutraal kan zijn. Zo kiest de KU Leuven ervoor om zich te richten op personen en groepen in kwetsbare situaties.

Het begin van een lerend netwerk

Deelnemers ervaarden de gesprekken tijdens de conferentie als een feest van herkenning. Maar wat is het vervolg? De conferentie kan het begin zijn van een landelijk netwerk, waarbij steeds over een ander thema van elkaar geleerd kan worden. Door met elkaar in gesprek te blijven gaan vind je niet het wiel steeds opnieuw uit én voorkom je een gevoel van concurrentie tussen universiteiten. Deze conferentie laat in ieder geval zien dat maatschappelijke betrokkenheid hoog op de agenda staat bij de universiteiten en dat – als het aan de voorlopers ligt – over een paar jaar niet meer weg te denken is uit het academisch onderwijs.

Meer weten?

Neem contact op met James Kennedy, Dean Community Engaged Learning, en Kim Zunderdorp, programmamanager Community Engaged Learning.