Evaluatie samenwerkingen met Israëlische organisaties afgerond

Naar aanleiding van de vele vragen over de samenwerking van Nederlandse universiteiten met Israëlische organisaties is in mei 2024 een pagina gepubliceerd waarop de onderzoeks- en uitwisselingssamenwerkingen van Universiteit Utrecht (UU) en het UMC Utrecht (UMCU) met Israëlische organisaties gebundeld zijn. 

Daarbij is toegezegd dat bestaande samenwerkingen met Israëlische partners geëvalueerd zouden worden, omdat de UU niet wil dat bepaalde wetenschappelijke banden en uitwisselingssamenwerkingen bijdragen aan de (continuering van de) cyclus van geweld. Dit was deels een her-evaluatie, omdat alle nieuwe samenwerkingen sinds 2022 standaard beoordeeld worden op risico’s ten aanzien van kennisveiligheid.

Rector magnificus Henk Kummeling beantwoordt vijf veelgestelde vragen over de samenwerkingsverbanden tussen de UU en Israëlische organisaties.

Onderzoekssamenwerkingen 

Deze evaluatie is op verzoek van de rector magnificus uitgevoerd door de faculteiten en het Adviesteam Kennisveiligheid. Daarbij is per project gekeken naar mogelijk oneigenlijk gebruik van wetenschappelijke kennis, bijvoorbeeld beoogde militaire toepassing (dual use), en risico’s dat het onderzoek bijdraagt aan verslechtering van de mensenrechtensituatie. 
De voornaamste uitkomsten van de evaluatie van de onderzoekssamenwerkingen zijn:
 

  • De wetenschappelijke kennis uit de lopende onderzoeksprojecten is niet relevant voor de Israëlische defensie-industrie;
  • De kennis in de onderzoeksprojecten is van zeer beperkte sensitiviteit en het is onwaarschijnlijk dat deze kennis militaire of onethische toepassingen heeft of krijgt;
  • De kans dat de kennis uit de lopende onderzoeksprojecten zal leiden tot een verslechtering van de mensenrechtensituatie is zeer gering.

Voor een aantal van de samenwerkingsprojecten heeft de UU extern advies gevraagd aan het Rijksbreed Loket Kennisveiligheid. De ontvangen adviezen bevestigen de inschattingen van de UU. Op basis van deze uitkomsten ziet het College van Bestuur op dit moment geen aanleiding om lopende onderzoekssamenwerkingen te bevriezen, dan wel stop te zetten.

Uitwisselingssamenwerkingen

Wat betreft uitwisselingssamenwerkingen is er sinds begin oktober 2023 geen uitgaande uitwisseling omdat de betreffende instellingen in gebieden liggen met een negatief reisadvies. Het contract met twee van de drie instellingen is inmiddels verlopen (Hebrew University en Reichman University). Deze instellingen zijn daarom in oktober offline gehaald als beschikbare uitwisselingsbestemming op de UU website. Voor de overige instelling (University of Haifa ) geldt dat deze in de eerstvolgende uitwisselingsronde (jaar ‘25/’26) niet open wordt gesteld vanwege het negatieve reisadvies. 

Nieuwe samenwerkingen

Hoewel het College van Bestuur op dit moment voorzichtig is met het aangaan van nieuwe samenwerkingen met Israëlische organisaties, geldt dat de Universiteit Utrecht een landenneutraal beleid hanteert. Dit houdt onder meer in dat er geen landen bij voorbaat uitgesloten kunnen worden van samenwerking - met uitzondering van landen of instellingen waartegen sancties van kracht zijn. Mogelijke nieuwe samenwerkingen met organisaties van buiten de EU worden door de faculteiten geanalyseerd op basis van het Afwegingskader Kennisveiligheid. Dit betekent onder meer dat de Universiteit Utrecht altijd toetst op de mogelijkheid dat de verwachte onderzoeksresultaten een militaire toepassing krijgen en of het onderzoek mogelijk bijdraagt aan de verslechtering van de mensenrechtensituatie in het land van onderzoek of elders.