Elf UU-onderzoekers ontvangen subsidie van NWO-programma SGW Open Competitie M

NWO heeft de toewijzingen voor het SGW Open Competitie M programma bekend gemaakt. 59 onderzoekers gaan met een veelbelovend idee van start, waaronder elf van de Universiteit Utrecht (UU). M-projecten zijn gericht op experimenteren en innovatie, en duren maximaal vijf jaar. 

Meer informatie over de toegekende onderzoeksprojecten:

Dr. Rense Corten (Sociale Wetenschappen)

Experimentele sociologie buiten het lab: onderzoek naar cohesie en samenwerking met interactieve experimenten in panels

Ons vermogen om maatschappelijke crises aan te pakken wordt beperkt door een gebrek aan inzicht in de onderliggende complexe gedragsprocessen, in het bijzonder de interactie tussen sociale cohesie en collectieve actie. Dit project richt zich op de methodologische uitdagingen waarmee onderzoekers en beleidsmakers te maken hebben bij het analyseren van gedragsaspecten binnen deze dynamieken. Het maakt gebruik van innovatieve infrastructuur om grootschalige gedragsexperimenten uit te voeren binnen representatieve panels. Door de sterke punten van experimenteel- en vragenlijstonderzoek te combineren, biedt het project beleidsmakers een nieuw, wetenschappelijk gevalideerd instrument om effectief beleid te ontwikkelen voor urgente maatschappelijke problemen.

Dr. Anne-Rigt Poortman en Dr. Anne Brons (Sociale Wetenschappen)

Geld in gescheiden gezinnen 

Gezinnen spelen een belangrijke rol in de herverdeling van inkomen en vermogen. Partners delen hun inkomen en bezittingen en ouders geven financiële steun aan hun kinderen. In gescheiden gezinnen en stiefgezinnen is een dergelijke herverdeling van middelen minder vanzelfsprekend. In stiefgezinnen kan men terughoudend zijn om spaargeld in een gezamenlijke pot te doen om zo geld te behouden voor kinderen uit een eerdere relatie. En ouders schenken waarschijnlijk minder aan hun kinderen als ze ook stiefkinderen hebben. Dit project maakt gebruik van unieke paneldata, administratieve gegevens en nieuwe kwalitatieve data om de herverdeling van middelen in verschillende gezinstypes te onderzoeken.

Dr. Helen Vossen (Sociale Wetenschappen)

Herontwerpen van Sociale Media: Hoe kunnen sociale media het voor jongeren moeilijker en makkelijker maken om te stoppen met scrollen? 

(in samenwerking met Sindy Sumter van de UvA)

Sociale media zijn zo gemaakt dat ze jonge gebruikers zo lang mogelijk online houden, vaak langer dan ze willen. Om dit aan te pakken, hebben we kennis en bewijs nodig over hoe het ontwerp van platforms samenhangt met het te veel gebruiken van sociale media. Dit project wil effectieve ontwerpelementen vinden die jongeren helpen om weer controle te krijgen over hoe ze sociale media gebruiken. 

Dr. Inge Wissink en Dr. Isabelle van der Vegt (Sociale Wetenschappen)

Diep Duiken: Cyberhaat Begrijpen en Aanpakken 

Veel adolescenten hebben ervaring met cyberhaat, als getuige, slachtoffer en/of dader. Dit kan diepgaande negatieve effecten hebben op hun welzijn, en mogelijk leiden tot geweld en sociale fragmentatie. Dit project onderzoekt wie kwetsbaar is voor slachtoffer- en daderschap van cyberhaat (Studie 1), hoe het zich ontwikkelt (Studie 2), onder welke omstandigheden cyberhaat waarschijnlijker wordt (Studie 3) en wat er op scholen aan gedaan kan worden (studie 4). De resultaten van het project zullen belangrijke nieuwe kennis genereren voor het voorkomen en oplossen van dit wereldwijde probleem. Dr. Hanne Duindam is als medeprojectleider bij het project betrokken.

Dr. Frans Adriaans (Geesteswetenschappen)

Het ontdekken van talen door tweetalige baby’s

Wereldwijd groeien veel baby’s op in een tweetalige omgeving. Tweetalig opgroeiende baby’s hebben indrukwekkende leermechanismen waarmee ze al in het eerste levensjaar de klankeigenschappen van twee talen leren. Maar hoe ontdekken deze baby’s dat er twee talen aanwezig zijn in hun spraakomgeving? Dit project onderzoekt hoe de klanken die baby’s thuis horen het ontdekken van twee talen ondersteunen. Het project maakt gebruik van een nieuwe aanpak, waarin tweetalige babygerichte spraak wordt verzameld en geanalyseerd, het gebruik van klankeigenschappen door baby’s wordt getest in experimenten, en het leren van twee talen uit spraak wordt gesimuleerd met behulp van computermodellen.

Dr. Carine van Rhijn (Geesteswetenschappen)

Auteur onbekend. Anonieme kennis in de vroege middeleeuwen (750-1000 CE)

(in samenwerking met Prof. dr. I. Van Renswoude van het Huygens Instituut)

Hoe gingen mensen in de vroege middeleeuwen om met kennis wanneer de auteur van een tekst onbekend was? Hoewel er veel anonieme teksten uit deze periode bewaard zijn gebleven, heeft het onderzoek zich bijna uitsluitend gericht op bekende auteurs. Dat heeft een eenzijdig beeld opgeleverd van vroegmiddeleeuwse cultuur- en kennisgeschiedenis. Wat gebeurt er als al het anonieme materiaal ook een plaats krijgt in dit landschap? We onderzoeken vijf vroegmiddeleeuwse bibliotheekcollecties om patronen in auteurschap en anonimiteit te herkennen, en zo te begrijpen hoe anonieme kennis werd gebruikt en gewaardeerd.

Dr. Kim Loyens en Dr. Lode De Waele (Recht, Economie, Bestuur en Organisatie)

De kracht en grenzen van organisatie-ethiek: inzicht in de impact en onbedoelde gevolgen 

Publieke organisaties moeten steeds vaker integriteitsbeleid invoeren om ethisch gedrag van ambtenaren te bevorderen en onethisch gedrag te ontmoedigen. Dit beleid wordt strenger en repressiever, maar er zijn weinig studies naar de effecten ervan. Drie problemen vallen op: ten eerste schiet de uitvoering en handhaving tekort, wat kan leiden tot cynisme. Ten tweede wordt beleid zelden afgestemd op de specifieke context, en ten derde kan een te sterke focus op ethiek leiden tot negatieve effecten, zoals uitsluiting en angstcultuur. Dit mixed-methods onderzoek wil meer inzicht creëren in effecten van integriteitsbeleid om negatieve gevolgen te voorkomen en positieve gevolgen te stimuleren. 

Kim Loyens: "Dit onderzoek is ontzettend belangrijk, omdat het cruciaal is om verder te kijken dan de goede bedoelingen van integriteitsbeleid. Met verschillende methoden gaan we onderzoeken wat echt werkt in een specifieke context en waarom. We hebben daarbij ook oog voor onbedoelde negatieve effecten van integriteitsbeleid, zoals demotivatie, cynisme en angstcultuur. Hiermee kunnen we publieke organisaties helpen integriteitsbeleid te ontwikkelen dat recht doet aan de complexiteit van de werkpraktijk."

Lode De Waele: "Integriteit versterken is waardevol, maar niet zonder stil te staan bij bepaalde trade-offs: hoe meer je inzet op controle en naleving, hoe paradoxaal genoeg het risico op wantrouwen, rigiditeit en verlies aan menselijkheid net dreigen toe te nemen. Door die vervreemding zien we integriteit problemen vaak net toenemen. Het gaat daarom niet om méér regels, maar om het juiste evenwicht tussen procedures en de mensen die ermee werken. Precies dat evenwicht ontbreekt vaak—en daar willen wij met dit onderzoek verandering in brengen."

Dr. S.M. Labib (Geowetenschappen)

Klaar voor Crisis: Meer Dan Alleen Noodstroom

In samenwerking met Dr. S. Hinrichs-Krapels van de TU Delft

Zorgsystemen zijn afhankelijk van kritieke infrastructuren – transport, energie, water, internet en toeleveringsketens – die essentieel zijn voor een effectieve dienstverlening. Ziekenhuizen bereiden zich vaak voor op geïsoleerde verstoringen, maar de risico’s van gelijktijdige gebeurtenissen, vooral bij klimaatgerelateerde rampen, worden slecht begrepen. HEALTH-RES zal deze onderlinge afhankelijkheden en de bijbehorende risico’s onderzoeken. Dit project zal indicatoren ontwikkelen om de impact van verstoringen op de toegang tot zorg en de kwaliteit ervan te meten, en het verzamelen van gegevens voor een betere paraatheid bevorderen. Door co-design, onderzoek naar gezondheidsdiensten en geospatiale data-analyse te integreren met Nederlandse gezondheidsorganisaties, wil HEALTH-RES de veerkracht van gezondheidszorgsystemen tijdens crises versterken.