Einde focusgebied, maar niet het einde van Sport & Society
Na acht jaar innovatief en interdisciplinair onderzoek en onderwijs, is een einde gekomen aan het focusgebied Sport & Society van de Universiteit Utrecht. Het focusgebied is belangrijk geweest voor het wetenschappelijk onderzoek naar maatschappelijke waarden en vraagstukken op het gebied van sporten en bewegen. Meer dan 100 onderzoekers zijn bij het focusgebied betrokken geweest, vanuit zes verschillende faculteiten van de Universiteit Utrecht, in negentien interdisciplinaire onderzoeksprojecten, met vele andere partners en partijen. Met een bijzonder, digitaal magazine kijken we daarop terug. Het einde van het focusgebied is zeker niet het einde van Sport & Society als thema in onderzoek en onderwijs. Veel van de betrokkenen bij het focusgebied werken ondertussen samen verder, op andere manieren. Sport & Society is een blijvertje
, zegt hoogleraar Frank van Eekeren.
In samenwerking met ARKO Sports Media heeft Sport & Society een digitaal magazine ontwikkeld, waarin u kunt lezen wat de onderzoeks- en onderwijsprojecten van Sport & Society in gang hebben gezet. In de hoofden en harten van beweegmakelaars, kinderfysiotherapeuten, sociaal ondernemers, beleidsmakers en wetenschappers – en via hen in de samenleving. Het is een terugblik op acht jaar onderzoek en onderwijs binnen het focusgebied, in hechte verbinding met de praktijk.
Hoogleraar Sport & Society Frank van Eekeren van het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht kan er kort over zijn: Met het focusgebied hebben we op vruchtbare grond kunnen zaaien. Gedreven onderzoekers uit verschillende disciplines hebben samen met betrokken sporters, bewoners, beleidsmakers en bestuurders gezorgd voor een bloeiend, goed geworteld onderzoeksveld met concrete vruchten voor de praktijk. Sport & Society is een blijvertje.
Nieuwe inzichten, doelgroepen, methodes en interventies
Het focusgebied Sport & Society is belangrijk geweest voor de ontwikkeling van het wetenschappelijk onderzoek naar maatschappelijke waarden en vraagstukken op het gebied van sporten en bewegen. Dat heeft geleid tot nieuwe inzichten, het betrekken van nieuwe doelgroepen in onderzoek, nieuwe methodes en nieuwe interventies.
- Onderzoeken naar integriteit in het voetbal hebben ook geleid tot toepassingen in onderzoek naar integriteit bij politie en marechaussee.
- Onderzoek naar peuters, chronisch zieke kinderen en dementerende ouderen hebben zicht op nieuwe doelgroepen gegeven.
- Onderzoek naar accelerometrie, GPS en mobiele technologie om fysieke activiteit te monitoren hebben nieuwe methoden en technieken opgeleverd.
- De introductie van nieuwe oefeningen die de kans op hamstringblessures verkleinen, hebben tot nieuwe trainingsprogramma’s in de (top)sport geleid.
Interdisciplinaire samenwerking
De interdisciplinaire samenwerking van alle uiteenlopende onderzoekers, partners en partijen was soms een uitdaging maar heeft ook geleid tot waardevolle, andere invalshoeken, grenzen verlegd en geïnspireerd. Dat heeft tot mooie onderzoeks- en onderwijsprogramma’s geleid, zoals bijvoorbeeld het onderzoek naar de waarde van (voetbal)herinneringen voor dementerende ouderen en hun mantelzorgers als dagbesteding. Het heeft ook interessante verbindingen met nieuwe partners buiten de universiteit opgeleverd (zoals de Nationale Raad Zwemveiligheid, Stichting Buurtlab, Monkey Moves, Jeugdfonds Sport en Cultuur, Stichting Leergeld, Stichting Kinderhulp) en bijvoorbeeld geleid tot de samenstelling van interdisciplinaire promotiecommissies binnen de Universiteit Utrecht.
De faculteiten van de Universiteit Utrecht die samenwerkten binnen het focusgebied waren de Faculteit Diergeneeskunde, de Faculteit Geesteswetenschappen, de Faculteit Geneeskunde, de Faculteit Geowetenschappen, de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, de Faculteit Sociale Wetenschappen en het UMCU.
Bijdragen aan een gezonde, vitale, inclusieve en veilige samenleving
Het focusgebied Sport & Society heeft bijgedragen aan een gezonde, vitale, inclusieve en veilige samenleving, bijvoorbeeld door wetenschappelijke publicaties over sport/bewegen en veiligheid, integriteit, vluchtelingenopvang, criminele ondermijning, lage SES-problematiek, blessurepreventie, herstel van kankerpatiënten.
Creating environments for risky play
Een recent voorbeeld van zo’n publicatie is het artikel ‘Creating environments for risky play: Understanding the interplay between parents, play professionals and policymakers'. In: Children and Society. van Visser, K., Van Aalst, I., & Meijer, M. (2024). Advance online publication.
Op ditzelfde terrein is onlangs ook een nieuwe promovendus aan de slag gegaan met het onderzoek naar ‘risky play’. Deze gaat vooral kijken hoe (het vrij kunnen ontdekken van) de buurt, en ouders een rol spelen bij risicovol buiten spelen.
Betrokkenheid bij nationale onderzoeksprogramma’s en -agenda’s
Daarnaast heeft het thema sport en samenleving een stevige plek verworven in nationale onderzoeksprogramma’s en -agenda’s, dankzij het focusgebied. Bijvoorbeeld in de nationale Kennisagenda Sport en Bewegen, het NWO-Onderzoeksprogramma Sport, het ZonMW-onderzoeksprogramma Sportblessurepreventie, de NWA-route Sport en Bewegen, het NWA-programma ‘Gezondheidsverschillen’, het ZonMW-programma ‘Missiegedreven ontwikkeling van onderzoek en innovatie in sport en bewegen’ en het ZonMW-programma ‘Maatschappelijke waarde van topsportevenementen’.
Het geheim van hotspots
Op 1 november 2024 is dankzij een subsidie van € 1,6 miljoen binnen het programma MOOI in Beweging ZonMw een consortium gestart onder leiding van hoogleraar Maarten van Bottenburg met een diepgaand onderzoek naar de principes die schuilgaan achter een succesvolle benutting en exploitatie van sportaccommodaties en de openbare ruimte die zowel kosteneffectief is als maatschappelijke waarde oplevert. Dat is extra urgent geworden nu het kabinet besloten heeft te gaan bezuinigingen op sport(accommodaties). De onderzoekers binnen dit project getiteld 'Het geheim van hotspots' gaan 28 succesvolle hotspots bekijken waar eigenaren, exploitanten, beheerders of sportaanbieders zich door middel van innovatieve organisatievormen en bedrijfsmodellen weten te onderscheiden. Doel hiervan is om die succesbevorderende principes te vertalen in praktische oplossingen voor het benutten van sportaccommodaties en de openbare ruimte met een zo hoog mogelijk financieel en maatschappelijk rendement.
Onderwijs, maatschappelijke onderzoeksopdrachten en media-aandacht
Ook in het onderwijs is het focusgebied Sport & Society vruchtbaar en vernieuwend geweest. Enkele concrete voorbeelden daarvan:
- In 2020-2021 hebben studenten van verschillende faculteiten hun afstudeeronderzoek gedaan in het kader van een passend interdisciplinair seed money-project van het focusgebied. Zij kregen verdiepende workshops over interviewen, ethiek, omgaan met biases en public engagement.
- In samenwerking met de TU/e heeft het focusgebied hackatons voor promovendi, honoursprogramma’s voor masterstudenten en twee summer schools met de University of Tsukuba (Japan) georganiseerd.
- In onderwijsprojecten is de betekenis van 'beweging' voor leren uitgewerkt op conceptueel en praktisch niveau. Zo leidde het gebruik van een zeiltocht als metafoor tot het project ‘Sailing for Impact’.Daarnaast werden onder andere een nieuwe minor ‘Community Engagement Learning’, en bijvoorbeeld het Comenius Leadership project ‘Students in UniCity: engagement and what happens for what matters’ vormgegeven.
Naast impulsen in het onderwijs heeft het focusgebied ook onderzoeksopdrachten uit het maatschappelijk veld opgeleverd én geleid tot een sterkere profilering en positionering van het onderzoek van de Universiteit Utrecht naar sport en samenleving in de media.
Sport & Society blijft op de agenda staan
Het executive team van het focusgebied Sport & Society is er trots op dat de Universiteit Utrecht de in 2014 de waarde erkent heeft van het onderzoeksterrein, en daarmee ruimte heeft gegeven voor inspiratie in interdisciplinair onderzoek, onderwijs en maatschappelijke impact – tot op de dag van vandaag. Het heeft tot hele verrassende, originele en creatieve projecten en producten geleid. Veel betrokkenen werken nog altijd samen op dit gebied.
- Binnen de Universiteit Utrecht is de expertise van de onderzoekers geïntegreerd in de Strategische Onderzoeksthema’s Institutions for Open Societies (IOS) en Dynamics of Youth (DOY). Zij bouwen succesvolle subsidieaanvragen en opdrachtonderzoeken in gezamenlijk, interdisciplinair en interfacultair verband verder uit.
- Onderzoekers van de Universiteit Utrecht werken ondertussen intensief samen met partners van de TU Eindhoven, het UMCU en de Universiteit Wageningen binnen het Institute 4 Preventive Health. Een nieuw project dat daar dit jaar uit is gefinancierd, is bijvoorbeeld 'Bending the rules'.
- Ook de invloed in nationale netwerken van wetenschappelijke onderzoekers en beleidsmakers, zoals het Watertorenoverleg en Top Team Sportinnovator is versterkt.
- De leerstoelgroep Sport & Society van het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap blijft doorwerken aan onderzoek en onderwijs (masterprogramma Sport & Society) op dit terrein.